The End of Progress How Modern Economics Has Failed Us

Volgens de auteur van ‘The end of progress’ is de oorspronkelijke betekenis van de vrije markteconomie zoals deze werd bedoeld door Adam Smith in zijn klassieke werk “The wealth of nations’ verloren gegaan. Zeker in de afgelopen dertig jaar is de inhoud van de begrippen aanzienlijk aangepast. Kortom, er wordt wel gebruik gemaakt van dezelfde woorden, maar deze zijn van betekenis veranderd. Dit is een van de belangrijkste oorzaken van de teloorgang van de vrije markteconomie, volgens de schrijver. De oorspronkelijke definities bevatten namelijk ook een sociale component, en verantwoordelijkheid voor de samenleving als geheel. Dit leidt tot perverse consequenties, zoals de uitholling van vertrouwen en uitbuiting en vernietiging van de natuur. Immers, van wie zijn die grondstoffen? En waarom zou je meer betalen dan alleen voor de extractie ervan? Daarom kun je probleemloos de oceanen leeg vissen, de regenwouden kappen en de oliebronnen leeg pompen. Na ons de zondvloed.

Er zijn meer perverse consequenties. Treffend beschrijft Graeme Maxton er een op pagina 67: ‘…So withholding treatment from people when they are ill becomes an expression of freedom and individuality. Survival becomes a reward’.

Wie een waardenvrij boek verwacht komt bedrogen uit. De vrije markteconomie is fout. Het terugbrengen van productiemiddelen en de grondstoffen in handen van de overheid is goed. We moeten terug naar een sobere manier van leven en onze impact op onze omgeving drastisch verkleinen. We leefden op te grote voet en namen een hypotheek op de toekomst, zowel financieel (kijk naar de onvoorstelbaar grote schulden die in de tientallen biljoenen lopen en nooit zullen worden terug betaald) als op de natuur. Wat we nu verbruiken komt nooit meer terug en is dus niet beschikbaar voor onze kinderen en kleinkinderen.

Hoewel ik zijn betoog begrijp, gaf deze auteur me toch een wat ongemakkelijk gevoel. Dit gevoel werd sterker naar mate ik verder in het boek vorderde. Ben ik te zeer geindoctrineerd door het vrije markt denken? Ben ik cynisch wanneer ik denk dat bij de overheden ook maar mensen werken die dezelfde fouten maken als de mensen die in de bedrijven werken? Tevens wordt er gebruik gemaakt van een retorische truc die ik vaker ben tegen gekomen: verwijzen naar ‘oorspronkelijke’ betekenissen zou een betoog kracht bijzetten. Immers, vroeger wisten ze het beter dan nu. De inzet van dit soort verwijzingen maken me achterdochtig. Toch twijfel ik. De inhoud is belangrijk. En duidelijk. Zie het dan als de aanzet voor het vormen van een eigen oordeel over hetgeen we nu aan het doen zijn en over de impact ervan op ons nageslacht. Dus: toch lezen.