Waarom werken we zo hard? Op weg naar een economie van de vreugde

De relevante vraag uit de titel krijgt een duidelijk gestructureerd en overtuigend antwoord. Veel van wat we allemaal aan den lijve ondervinden, als werkende mensen, bijvoorbeeld, in het bedrijfsleven, wordt daarbij in een breder kader geplaatst. De visie van Deirdre McCloskey, waaraan Govert Buijs ook refereert, met de eersterangsrol voor gewone burgers 'who can have a go at it', is een openbaring voor mij, en een verademing. De maatschappijkeuze tussen agapè en amor sui van Augustinus illustreert, tenslotte, hoe ethiek bepalend is voor economie. De opening naar een nieuw, Groot Verhaal, voor de komende eeuw, is hiermee gemaakt.

Een zeer eenzijdig verhaal van Govert Buijs! Waarbij hij hetzelfde doet als hij anderen verwijt (filosofen en intellectuelen). Want ook voor hem als theoloog is bifocaal, of zelfs multifocaal denken niet 't sterkste punt.

In de bijbel kom je zwart en wit tegen (veel tegenspraak). Er is voor elk wat wils, zodat het geloof altijd vanuit het hele spectrum verdedigd kan worden. Buijs weet precies wanneer hij het één moet kiezen als het andere hem niet goed uitkomt in zijn christelijk verhaal. Hij vergeet bijvoorbeeld, dat tegenover de huidige hegemonie van de economie (geld en macht), vroeger de hegemonie van de kerk bestond: macht over geest, geloof en handelen.

Geen woord over de toenmalige hiërarchie en het zeer dwingende netwerk van de kerk: Priester, dominee, kardinaal en paus. De kerk als grootgrondbezitter en puissant rijk ( is in tegenspraak met zijn oordeel; geldzucht is geen deugd, blz.126). Er is niets te vinden over het op de been brengen van grote legers als het vertrouwde geestelijke netwerk even niet functioneert. Maar wel alle veldslagen van de anderen noemen.

Jammer; datgene waar Buijs voor strijd is sympathiek. Maar het is geen objectief wetenschappelijk boek. Daarvoor laat hij zijn voor- en afkeur in verschillende hoofdstukken te sterk naar voren komen. Het christendom krijgt alle credits en andere stromingen deugen niet. (Verlichting en oude Grieken)
De weinige hoofdstukken waarin dit ergerlijke aspect achterwege blijft, zijn interessanter en veel beter te lezen. (hoofdstuk 15)

Om te besluiten met een voorbeeld. Op bladzijde 128 behandelt hij het punt ecologische druk:

“Iedereen kan op zijn klompen aanvoelen dat onbeperkte voortzetting van ons gebruik van de natuurlijke hulpbronnen met straks 9 miljard mensen gewoon onfatsoenlijk is in zichzelf, onrechtvaardig tegenover volgende generaties en fysiek onhoudbaar”.

Helaas refereert Buijs niet aan het zeer invloedrijke bijbels gebod: Gaat heen en vermenigvuldigt u (Genesis 1:28 / 9:1 / 9:7 en Jeremia 29:6).
Een kerk die tegen condoomgebruik en andere anticonceptie is, is dus al zo’n 2000 jaar aanstichter van iets zeer onfatsoenlijks.