Weinberg, Sjostakovitsj en Stalin Een muzikaal trio

Mieczyslaw Weinberg, een bescheiden Pools-joodse componist, uit Polen naar Rusland gevlucht voor de Duitse inval in 1939, ontmoet midden in de oorlog Dmitri Sjostakovitsj, een bekritiseerd maar gevierd Sovjet componist. Beiden hebben zeer te vrezen van de belangstelling van Jozef Stalin voor muziek. Na die ontmoeting sluiten Weinberg, die het muzikale vak vooral heeft geleerd in de cafés en het variété van het getto van Warschau, en Sjostakovitsj, met zijn opleiding aan het prestigieuze conservatorium van Leningrad, een diepe vriendschap die 35 jaar duurt. In die jaren beïnvloeden zij elkaar sterk en verwerken zij de invloeden van de revoluties, de oorlogen en hun angst voor Stalin in hun composities. De terreur van Stalin raakt ze wel, maar ze ontsnappen net aan de ergste gevolgen. Twee componisten en een dictator die alles, ook de muziek, inzet om zijn macht te vergroten, zijn tot elkaar veroordeeld in een adembenemend muzikaal verbond waarvan de leden op elkaar inspelen en elkaar haarscherp in de gaten houden. De geschiedenis leidt tot de veroordeling van Stalin, tot grote roem voor Sjostakovitsj en anonimiteit voor Weinberg. Sinds kort is de belangstelling voor Weinberg sterk aan het toenemen omdat enkele befaamde musici zoals het Danel Kwartet, Gidon Kremer, Linus Roth en Emil Gilels hem (her)ontdekten en zijn werk steeds vaker wordt uitgevoerd. De belangstelling wordt ook groter omdat beluistering en analyse van het werk van Weinberg duidelijk maakt hoeveel invloed hij uitoefende op Sjostakovitsj.

Een muzikaal trio is gebaseerd op oorspronkelijke historische bronnen, op hedendaagse analyses van de muziek van Weinberg en Sjostakovitsj en op gesprekken met een aantal musici en kenners van hun werk. De redactie van de gezaghebbende musicoloog Leo Samama versterkt de soliditeit van de informatie

De auteur.

De auteur Jan Auke Walburg is emeritus-hoogleraar en auteur van meerdere boeken over onderwerpen waarop zijn wetenschapsdomein, dat van de psychologie, een bijzonder licht kan werpen. Hij was enkele jaren lid van het bestuur van het Stift International Musicfestival en schrijft de teksten van het muziekprogramma. Hij schreef ook enkele boeken over muziek die enthousiast zijn ontvangen door pers en publiek. Dat komt vooral omdat zijn boeken toegankelijk zijn voor iedereen met belangstelling voor klassieke muziek. Walburg gaat ervan uit dat er geen technische kennis nodig is om muziek te waarderen. Zijn muziekboeken geven vooral inzicht in de omstandigheden en motieven en gevoelens die de componist ervaart en overbrengt via diens muziek. Die zijn evenmin noodzakelijk om de muziek te waarderen maar kunnen de beleving wel verdiepen. Dat inzicht geeft de schrijver die al eerder boeken publiceerde over de symfonieën van Gustav Mahler en over de vijftien kwartetten van Dmitri Sjostakovitsj.