Winnaars en verliezers een nuchtere balans van vijfhonderd jaar immigratie

Onze houding tegenover immigranten is sinds Pim Fortuyn aan het eind van de vorige eeuw radicaal veranderd. Dat heeft geresulteerd in meningen die door velen in één moeite door als onomstotelijke feiten worden gepresenteerd. Integratiepessimisten als Bolkestein, Scheffer en Wilders zijn ervan overtuigd dat Nederland wordt bedreigd door massa-immigratie van moslims, en dat integratie van met name Turken, Marokkanen en Antillianen is mislukt. Verder zou die grootschalige immigratie de schuld zijn van de 'linkse kerk', die haar naïeve cultuurrelativisme aan de bevolking heeft opgedrongen. Parallellen met het verleden gaan volgens deze integratiepessimisten volledig mank: dat Nederland al eeuwen een immigratieland was moge zo zijn, maar anders dan nu waren de nieuwkomers van toen geschoold en initiatiefrijk.
Deze sombere visie op de huidige tijd mondt uit in een apocalyptisch visioen van steeds meer moslims in Europa, die proberen hun eigen intolerante waarden en normen op te leggen en zo een 'Eurabia' tot stand te brengen.
Winnaars en verliezers toetst deze meningen aan de feiten, en dan blijkt vaak dat ze op drijfzand en halve waarheden berusten. De vestiging van nieuwkomers heeft ontegenzeglijk tot een aantal hardnekkige problemen geleid, maar hun komst heeft onze samenleving én hunzelf ook veel opgeleverd.

'Goed gefundeerde kennis is essentieel wanneer we de werkelijkheid beter willen begrijpen en politieke debatten op een zinvolle manier willen voeren. En dat staat los van ieders persoonlijke opvattingen over de wenselijkheid van immigratie of multiculturaliteit. Wij kunnen ons dan ook geheel en al vinden in de volgende, aan de New Yorkse senator Patrick Moynihan toegeschreven, woorden: ''Iedereen heeft recht op zijn eigen meningen, maar niemand heeft recht op zijn eigen feiten.'''

Leo Lucassen (1959) is hoogleraar sociale geschiedenis aan de Universiteit Leiden en voorzitter van het Centrum voor de Geschiedenis van Migranten (cgm). Hij publiceerde onder meer The Immigrant Threat (2005) en samen met Wim Willems Gelijkheid en onbehagen (2006) en Waarom mensen in de stad willen wonen (2009).
Jan Lucassen (1947) is als senior medewerker verbonden aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (iisg) en bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Met Rinus Penninx schreef hij Nieuwkomers, nakomelingen, Nederlanders (1994).
Samen publiceerden Jan en Leo Lucassen onder meer de bundels Migration, Migration History, History (1997) en Migration History in World History (2010).