Een stok om mee te denken de techniek van filosofen

In de Maand van de Filosofie 2014 staan mens en techniek centraal. Kan de grens tussen die twee nog wel zo scherp getrokken kan worden? De mens wordt steeds meer machine en machines worden steeds menselijker. Wat zouden we nog zijn zonder internet en zonder smartphone? Wat vinden we van Deep Brain Stimulation, een techniek die ons niet alleen van Parkinson afhelpt, maar ook voor gedragsveranderingen kan zorgen. Ieder voordeel heeft zijn nadeel. En andersom. Techniek verandert ons. Maar wie verandert die techniek? De mens, wij. Filosoof & publicist Coen Simon (NRC Handelsblad, nrc.next, Trouw) verzamelde in Een stok om mee te denken de mooiste gedachten over de nieuwste technieken. Omdat, alle toekomst ten spijt, je het meeste leert van het verleden. Coen Simon:

Het is nu (april) de Maand van de Filosofie. Wat betekent dat voor jou?
De Maand van de Filosofie is voor een publieksfilosoof wat de feestmaanden zijn voor de slijter, zijn belangrijkste bron van inkomsten.

Waarin verschilt de denkwijze van een filosoof van die van een wetenschapper? (Misschien een open deur … Maar toch ben ik benieuwd naar jouw antwoord.)
Strikt genomen is filosofie een wetenschap. Sterker nog alle wetenschappen zijn voortgekomen uit de filosofie. Aristoteles was bijvoorbeeld tot Darwin de autoriteit op het gebied van de biologie. Toch is er in de geschiedenis een onderscheid ontstaan tussen de filosofie en de overige wetenschappen. Je zou kunnen zeggen dat de wetenschap telkens nieuwe kennis oplevert en dat de filosofie telkens laat zien hoe kennis in het algemeen tot stand komt. Wetenschap buigt zich over harde feiten, filosofie over de waarheid.

Wie zouden jouw boek ‘moeten’ lezen?
Voor iedereen die wil weten hoe de mens in elkaar zit. Want wat de mens is, valt altijd samen met de laatste technische uitvinding. De meeste teksten die ik heb geselecteerd zijn goed te lezen voor de geïnteresseerde leek. Ik heb iedere tekst bovendien van een inleiding voorzien zodat je bij voorbaat weet wat het belang van de tekst is. Het aardige aan oude teksten over de 'nieuwste technieken', is dat ze over zaken gaan die we nu zo vanzelfsprekend vinden dat we niet meer doorhebben welke impact het eigenlijk heeft op ons dagelijks leven heeft. Ik denk bijvoorbeeld aan Susan Sontag die dertig jaar geleden over fotografie schreef. Als je dat nu leest kijk je echt met heel andere ogen naar onze beeldcultuur.

Staat de mens in dienst van de technologie of andersom?
Mens en techniek houden elkaar in de greep. Het is niet zo dat er ergens een knop zit, zoals op de tv waarmee we bestaande technologie naar eigen believen kunnen uitzetten. In die zin staat de mens soms in dienst van de technologie. Maar de mens is uiteindelijk wel degene die met weer nieuwe technologie het leven weer wat meer naar zijn hand kan zetten.

Benader je alles in jouw leven met een filosofische kijk?
Er is vrijwel niets in mijn leven dat weet te ontkomen aan mijn filosofische blik. Dat klinkt als beroepsdeformatie, maar wees gerust: ik verlummel mijn tijd net zo lief als ieder ander.

Wat hoop je met jouw boeken/gedachten de mensheid na te laten?
Dé mensheid is me net iets te ambitieus, maar ik ben al heel blij als ik het maatschappelijk debat af en toe een beetje richting mag geven. Het belangrijkste wat een filosoof kan doen, is laten zien dat onze waarheden maar heel betrekkelijk zijn.

Voor meer interviews & boeken, zie www.bol.com/boekenredactie

Op een prettig, laag drempelige, manier wordt de lezer bekent gemaakt met een filosophische kijk op techniek.