Familie is het moeilijkste gerecht

Geschreven bij Familie is het moeilijkste gerecht

Dit is een heerlijk boek waarin we het wel en wee van een paar generaties familie meemaken. De rijst van tante Palma speelt een belangrijke rol; eerst afgedaan als puur onzin, maar blijkt later toch magische krachten te hebben.

De originele tittel is "Arroz de Palma" (De rijst van Palma) en ik kan met de beste wil van de wereld niet bevatten waarom dit in het nederlands vertaald is met "Familie is het moeilijkste gerecht". Alle families hebben verwikkelingen, maar voor mij is het veel belangrijker om op het positieve, het magische de nadruk te leggen ipv op het negatieve.
De inhoud van het boek is positief, maar met deze tittel vind ik het boek niet geschikt om bijv. op een familiefeestje aan een 90jarige cadeau te doen.

Familie is een moeilijk gerecht, het moeilijkste gerecht zelfs blijkt uit het verhaal van de 88-jarige Portugese Braziliaan Antonio. Het is een verhaal over immigranten in Brazilië, magische rijst en familieverhoudingen in de breedste zin van het woord. Uiteindelijk blijkt: we zijn allemaal familie en familie zijn we allemaal. Het boek is heerlijk luchtig geschreven met soms iets te doorgetrokken metaforen over eten (maar ja, familie is het moeilijkste gerecht) waarbij de familie van Antonio centraal staat. Een heerlijk verhaal over familie en eten, twee dingen die niet altijd even goed samengaan.

Wat is dit een geweldig boek om te lezen. Ik kon het maar moeilijk opzij leggen; ik wilde alleen maar verder lezen! Het verhaal speelt zich af in
Brazilië. Antonio, die 88 jaar wordt, staat vroeg op om een feestmaal klaar te maken voor de hele familie.
Terwijl Antonio bezig is in de keuken gaan zijn gedachten naar het Portugal van honderd jaar terug, waar zijn ouders geboren en later getrouwd zijn. Antonio denkt ook vaak aan tante Palma, de zus van zijn vader. Zij kon altijd mooie verhalen vertellen en Antonio had dan ook een speciale band met haar.
Toen Antonio's ouders gingen trouwen verzamelde tante Palma de gestrooide huwelijksrijst.
Vervolgens deed ze dat, tot grote woede van haar broer, cadeau aan zijn ouders. Volgens tante Palma was het bijzondere rijst, omdat het speciale eigenschappen bezat. Wanneer de ouders van Antonio later de overtocht maakten naar Brazilië, gaat tante Palma met hen mee. Zij speelt een belangrijke rol in verschillende gebeurtenissen, zoals de zwangerschap van Antonio's moeder.
De rijst blijft een belangrijke rol spelen in de familie, het ontwikkelt een hele familiegeschiedenis.
De titel Familie is het moeilijkste gerecht blijkt werkelijkheid. Dit boek is een echte aanrader. Het is prettig lezen, met ontroerende en plezierige momenten.

Antonio staat in de keuken om een feestmaal voor te bereiden voor zijn 88ste verjaardagsfeest. Al kokende dwalen zijn gedachten af naar het verleden, dat in Portugal begint.
De ouders van Antonio, geboren in Portugal, emigreren na hun trouwen naar Brazilië. De zus van Antonio, Palma, gaat met hen mee. Zij neemt de rijst, die bij de bruiloft naar het jonggetrouwde paar is gegooid, mee en geeft het als cadeau aan Antonio. Maar hij is niet blij met het “het vieze presentje”. Toch wordt de rijst bewaard. Het speelt een belangrijke rol in de familie. Tante Palma vertelt Antonio verhalen over zijn familie. Familie is het moeilijkste gerecht vertelt het opgroeien en uit elkaar groeien van de familie. Al mijmerend tijdens het koken komt dit ontroerende, maar ook vrolijke familieverhaal tot bloei.
Het is een optimistisch geschreven boek, je leest het met een glimlach op je gezicht. Dit boek is het waard om gelezen te worden.

In deze roman verteld de 88-jarige Antonio, terwijl hij een maaltijd bereidt voor zijn zeer uitgebreide familie, over zijn leven in relatie tot de leden van die familie.
Dat is in het kort wat de roman omvat. Dat lijkt weinig, maar blijkt heel veel. Gebeuren er schokkende dingen? Nee, niet echt. Maar Azevedo weet de lezer te raken met juist de kleine dingen van het leven. En dat doet hij op een ontroerende manier. We volgen hem vanaf zijn geboorte tot –letterlijk- zijn dood en dan sluit je met een tevreden zucht het boek, het is helemaal goed zo.
De personages om Antonio heen, zijn familieleden dus, worden uitgebreid belicht. Zijn tante Palma is een belangrijke figuur, zowel in zijn leven als in het boek, zij is een wijze, onafhankelijk denkende vrouw die magische verhalen te vertellen heeft. De rode draad die door het verhaal loopt is de rijst die gestrooid wordt op de bruiloft van de ouders van Antonio. Palma raapt die op en geeft het als cadeau aan het jonge paar. Vervolgens gaat die rijst een bijzondere rol spelen in het leven van de familie.
Azevedo heeft een warme, speelse manier van schrijven die de lezer in een prachtig web van woorden, gedachten, dromen, inzichten en wijsheden weeft. Er zitten ware pareltjes tussen. Van het kaliber dat je niet snel meer vergeet en waar je zo stiekem ook nog wat aan hebt.
Een heerlijk feelgood boek waaraan je een warm gevoel overhoudt maar dan wel met de nodige diepgang.

Als de 88 jarige Antonio in de keuken staat om een familiediner voor te bereiden, trekt zijn eigen leven als een film aan hem voorbij.
Zijn ouders zijn begin vorige eeuw geëmigreerd van Portugal naar Brazilië om een betere toekomst op te bouwen. Hij omschrijft zichzelf als : ‘Portugees van bloed, Braziliaan van geboorte. Een goede combinatie. Brooddeeg met een goede samenhang’ (p. 34).

Tante Palma, een zus van zijn vader, reist mee en heeft een grote invloed op het leven van Antonio. Als oudste van de vier kinderen is hij een buitenbeentje. Hij houdt erg van de verhalen die tante Palma vertelt over de familiegeschiedenis. Het verhaal van de rijst met magische krachten loopt als een rode draad door het boek heen en komt in drie generaties weer terug.

Antonio (kok) trekt in het boek veel vergelijkingen tussen recepten en familieleden. Zijn conclusie is dat familie een gerecht is dat ‘wanneer het op is, niet na te maken valt’. Dat ieder familielid uniek is, zoals de mix van ingrediënten van een moeilijk recept, heeft Antonio als geen ander aan den lijve ondervonden.

Wat een prachtig boek om te lezen en te herlezen. Dit boek kan niet ongelezen in de kast blijven staan. Het heden en verleden vloeien heel natuurlijk in elkaar over. Ondanks de tegenslagen kijkt Antonio terug op een prachtig en rijk leven. Wat mij betreft smaakt dit boek naar meer.

Bij het lezen van de samenvatting op de omslag van het boek kreeg ik in eerste instantie het gevoel dat dit best wel eens een taai verhaal zou zijn. Echter, dit gevoel bleek niet juist te zijn, integendeel.
Op een geheel eigen wijze weet Francisco Azevedo met zijn verhaaltrant te boeien: het gebruik van korte zinnen en het veelal in de tegenwoordige tijd schrijven maken alsof de schrijver en daarmee de lezer zelf bij het verhaal aanwezig is.

Het begint al met de beschrijving van de huwelijksdag van de ouders van de hoofdpersoon Antonio: hij is er als het ware zelf bij aanwezig. Later ‘aanschouwt’ Antonio zijn eigen geboorte en somt hij zijn ervaringen op als baby met zijn ouders en tante Palma, een zuster van Antonio’s vader. Vervolgens wordt de hele familiegeschiedenis verteld tot aan het moment dat Antonio 88 jaar oud is en hij voorbereidingen treft voor een familiefeest.

Door het hele verhaal heen vormt de bundel rijst, die tante Palma heeft verzameld ten tijde van de huwelijksdag van zijn ouders, een belangrijke rol. Volgens tante Palma bezit deze rijst bijzondere eigenschappen, die de familie later goed van pas kan komen. Op prachtige wijze wordt de werking van de rijst duidelijk.
Ik heb het boek in een keer uitgelezen, zo weet de schrijver te boeien. Een aanrader!