Godsdienstfilosofie Een hoorcollege over religie tussen wonder en wetenschap

In de afgelopen halve eeuw is Nederland geseculariseerd en hebben velen die godsdienstig waren opgevoed hun belangstelling voor religie grotendeels verloren. De mensheid als geheel seculariseert echter niet, integendeel. Vooral door de grotere vruchtbaarheid van religieuze bevolkingen zijn godsdiensten bezig aan een demografische inhaalslag, die het belang van religie in de wereld sterk doet toenemen. Doordat nieuwe technologieën de aardbol tot een dorp hebben gereduceerd en door moderne migratiebewegingen botsen de verschillende levensbeschouwingen heftig op elkaar en wordt opnieuw de vraag urgent: wat moeten we ervan denken?
Deze vraag, of beter het complex van specifieke vragen die erachter schuil gaan, is het onderwerp van de godsdienstfilosofie. Kan men ooit goede redenen hebben om geloof te hechten aan openbaringen? Wat is de waarschijnlijkheid dat zich een bepaald wonder heeft voorgedaan, zoals de opstanding van Jezus? Kunnen we goede argumenten ontwikkelen voor het bestaan van God of goden? Hoe verhoudt godsdienst zich tot wetenschappelijke kennis, zoals de evolutietheorie? Is godsdienst noodzakelijk als fundering voor de moraal? Hoe moeten we religieus taalgebruik interpreteren? Indien godsdienstige opvattingen naar alle waarschijnlijkheid onwaar zijn, hoe moeten we dan verklaren dat vrijwel alle volkeren godsdiensten kennen? Met andere woorden: wat zijn de beste wetenschappelijke verklaringen van het verschijnsel godsdienst?

Inhoudsopgave
CD 1: De diversiteit van godsdiensten
Blok één: prolegomena
Blok twee: de definitie van Godsdienst
Blok drie: het primaat van de godsdienstfilosofie

CD 2: De geloofwaardigheid van openbaringen
Blok één: interpretatie van openbaringen: een Pyrrhoonse Crisis
Blok twee: interpretatie van openbaringen: een Scaliaans Dilemma
Blok drie: openbaringspathologie en Cognitieve Dissonantie

CD 3: De waarschijnlijkheid van wonderen
Blok één: David Humes Of Miracles
Blok twee: is Humes argumentatie een Abject Failure?
Blok drie: de opstanding Christi als voorbeeld van Collaborative Storytelling

CD 4: Natuurlijke theologie, van Paulus tot Wittgenstein
Blok één: a priori argumenten: het ontologisch godsbewijs
Blok twee: a posteriori argumenten: cosmologische en teleologische
Blok drie: de vlucht in het irrationele

CD 5: Natuurlijke theologie: de Bayesiaanse benadering
Blok één: de Bayesiaande strategie van Richard Swinburne
Blok twee: ondergedetermineerdheid en het Eenvoudsbeginsel
Blok drie: de sleutelrol van religieuze ervaring

CD 6: Religie en Evolutie: het debat over Intelligent Design
Blok één: voorgeschiedenis: van Plato tot Hume, Paley en Darwin
Blok twee: de recente wederopstanding van het fysico-teleologische argument
Blok drie: de nieuwe kleren van de keizer

CD 7: De fundering van de moraal: religie of wetenschap?
Blok één: klassieke funderingspogingen: een overzicht
Blok twee: Het A-B-C model van verklaren en rechtvaardigen
Blok drie: morele uitdagingen voor de 21ste eeuw

CD 8: De wetenschappelijke verklaring van godsdienst
Blok één: De veelsoortigheid van verklaringen
Blok twee: Religie: groepsfunctioneel, bijproduct, of parasiet?
Blok drie: Evaluatie van evolutionistische verklaringspogingen


Over de spreker
Prof. dr. mr. Herman Philipse (1951) is universiteitshoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Recente boeken van zijn hand zijn: Atheïstisch manifest (Prometheus, Amsterdam 1995, 1998) en Heidegger's Philosophy of Being. A Critical Interpretation (Princeton University Press, Princeton 1998).