Heideggers vraag naar de techniek een commentaar

Tijdens mijn studie filosofie behandelden we in het eerste jaar onder leiding van Gerard Visser "Die Frage nach der Techniek" van Martin Heidegger. Hoewel de werkelijke nuances en de diepgang van deze tekst mij ontgingen, als eenvoudige propedeut en ook nog harde bèta in die tijd, heb ik altijd het gevoel gehouden dat hier iets belangrijks gebeurde; iets waar ik niet helemaal de vinger op kon leggen maar wat me wel is blijven achtervolgen. Ik heb het Neske-boekje, met alle aantekeningen van die collegereeks, dan ook altijd bewaard.

En hoe goed kwam dit van pas toen ik vanuit de kunst toch weer bij Heidegger en de techniek uitkwam. En rond dezelfde periode werd Visser de mogelijkheid geboden om de collegereeks die hij al vijfentwintig jaar geeft (dit jaar overigens voor het laatst) in boekvorm uit te werken. Dankzij verschillende maatschappelijke ontwikkelingen kan de techniekfilosofie van Heidegger op een vernieuwde populariteit en actualiteit verheugen en hierom hebben verschillende mensen zich al over dit werk gebogen (zoals Peter Paul Verbeek in zijn 'Vleugels van Icarus', of tijdens zijn lezing voor De Humanistische Alliantie op 2 oktober 2013), maar geen werk maakt de tekst van Heidegger zo toegankelijk als deze inleiding door Visser. Terecht beschrijft Arnon Grunberg in de Volkskrant van 5 april 2014 de verhouding tussen het commentaar van Visser en de oorspronkelijke tekst van Heidegger als die tussen een TomTom en Mexico Stad.

Visser gaat in zijn commentaar niet alleen in op de lastige passages en het filosofisch jargon van de tekst, hij beschrijft ook de ontstaansreden hiervan en de positie die het inneemt in de filosofische traditie en het denken van Heidegger zelf. Met de rust en gedegenheid die we van hem hebben leren kennen, gaat Visser in op de diverse sleutelbegrippen (zo wijdt hij een twintig pagina's aan het oorzaakbegrip bij Aristoteles) en de rol die deze spelen in de westerse filosofie in het algemeen en Heideggers denken in het bijzonder. Hij neemt rustig de tijd om de tekst te introduceren, zodat deze ook voor de geïnteresseerde leek transparant wordt. Uiteindelijk plaatst hij het werk van Heidegger in een hedendaagse context, waarmee de urgentie hiervan eens te meer duidelijk wordt.

Ik zou dit boek zonder meer vijf sterren geven, ware het niet dat de uitgever het een goed idee vond om er geen index in op te nemen. Aangezien dit een boek betreft dat primair voor studie-doeleinden gebruikt zal worden, is dat echt een gemiste kans. Met een goede index op personen en begrippen zou dit boek zelf net zo toegankelijk geworden zijn als het Heideggers werk maakt.

Op basis van de opbouw en het doel van dit boek denk ik dat het heel interessant is, maar na twee hoofdstukken moet ik concluderen dat het voor een leek niet te lezen is. Het jargon en de Latijnse, Griekse, Franse en Duitse woorden vliegen je om de oren. Dus misschien prachtig als je filosofie studeert, maar in mijn ogen niet geschikt voor de leek.

in het heel korte boekje brengt Heidegger een scherpe analyse van onze actuele manier van denken, die hij als een technisch denken typeert. Het boek is een van de gemakkelijker leesbare werken van Heidegger en kan worden gelezen door een ruimer publiek dan vakfilosofen.