Het land is moe verhandeling over onze ontevredenheid

Ik vind het een geweldig boek - heeft mijn ogen geopend en onderbuikgevoel weten te vertalen. Vind het lastig om het op hoofdlijnen samen te vatten, hieronder een andere goede recensie

Weinig boeken grijpen je zo onmiddellijk naar de keel als Het land is moe van Tony Judt, weinig boeken geven op een dergelijke onmiskenbare manier al in de openingsparagraaf uiting aan een zin voor urgentie. Judt windt er geen doekjes om: ‘Er is iets fundamenteel mis met de manier waarop wij vandaag de dag leven. Dertig jaar lang hebben we de jacht op materieel eigenbelang als een deugd beschouwd […]. We weten wat dingen kosten, maar we hebben geen idee wat ze waard zijn.

Van een rechterlijk oordeel of een juridische stap vragen we ons niet meer af of die terecht, eerlijk, rechtvaardig of juist is, en al helemaal niet of die zal bijdragen aan de totstandkoming van een betere maatschappij of een betere wereld. Hoe moeilijk de antwoorden soms ook konden zijn, ooit waren dat dé politieke vragen. We moeten opnieuw leren die vragen te stellen.’

Vanuit zijn buikgevoel, maar wel met rationele argumenten en gestaafd met wetenschappelijke informatie, pleit Judt voor een sterke staat. Hij komt op tegen de algemene trend om de staatsinmenging te verminderen te voordele van de vrije markt, hij toont de perverse effecten van het harde liberalisme onder Bush en Thatcher en houdt een pleidooi voor een sterke staat in een warme maatschappij die geld niet als de belangrijkste waarde verheerlijkt. Het boek is goed onderbouwd en leest vlot. De belangrijkste kritiek die je kunt hebben is dat het ondanks de wetenschappelijke benadering een subjectief gegeven blijft. Met evenveel overtuiging kunnen neoliberalen cijfers en objectieve feiten aanhalen om hun overtuiging te staven. Ik vond het een verademing om dit pleidooi te lezen en te zien dat niet iedereen slaafs het marktdenken bewierookt.

Of het land moe is zou ik niet weten maar Tony Judt maakt in ieder geval de indruk moe te zijn. Het boek komt mij voor als een treurzang over de sociaaldemocratie van de jaren 50-60. Idealisme gevoed door de ellende van WWII (en WWI en de depressie van het interbellum). Tony Judt schrijft dat een zekere homogeniteit van een samenleving een voorwaarde is om te willen delen met elkaar. Maar de homogeniteit van de jaren 50-60 is er niet meer. Het Europa van de jaren 50-60 is er niet meer. Voor de historicus die hij is stapt hij wel makkelijk over de ontwikkelingen van de laatste 30 jaar. De nasleep van WWII en wederopbouw riepen een sfeer van saamhorigheid op. De armoede van de jaren 50 (woningnood!) is er niet meer. Tijden veranderen. De globalisering bijv. heeft een deuk geslagen in het overzichtelijke Europa. En Margareth Thatcher is echt niet de oorzaak dat de ledenaantallen van de vakbonden dalen, om maar eens iets te noemen. Den Uyl had een ideaal, elke arbeider rijdt auto en drinkt whisky. Nu is het zover. We zijn rijker geworden met meer vrije tijd en nu gaat het er om die rijkdom te verdelen. Maar dat is minder dwingend dan armoede verdelen hoewel er veel te verbeteren is aan de maatschappij (en wereld).
Vier sterren voor interessante onderwerpkeuze, twee sterren voor de uitwerking ervan.