Het wetgevingsbevel over constitutionele verhoudingen en manieren om een wetgever tot regelgeving aan te zetten

Mag de rechter de wetgever bevelen regels te stellen? Of verheft hij zich dan boven de wetgever op een wijze die niet past in onze Trias Politica? Wie zoveel mogelijk rechtsbescherming wil tegen een wetgever die niet doet wat hij moet doen, zal weinig bezwaren zien. Wie vooral oog heeft voor de institutionele verhoudingen, zal daarentegen fronsen bij de gedachte aan het wetgevingsbevel. In de praktijk vindt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State het geen probleem om een gemeenteraad te bevelen planregels aan te passen. De Hoge Raad weigert echter stellig de wetgever te bevelen, bijvoorbeeld om tegen de SGP op te treden. Het initiatief tot wetgeving is politiek van aard, volgens de Hoge Raad, en moet dat ook blijven als de wetgever zijn verplichtingen niet nakomt. Tegelijkertijd ziet diezelfde Hoge Raad er geen been in om op andere manieren zoveel mogelijk druk op de wetgever te zetten de wet te wijzigen. Dit onderzoek stelt voor om een deel van die andere manieren om de wetgever tot regelgeving te bewegen te vatten onder het begrip materieel wetgevingsbevel, te onderscheiden van de formele wetgevingsbevelen die de Afdeling dus wel en de Hoge Raad dus niet geeft. De vraag wordt dan: waarom geeft de Hoge Raad geen formele wetgevingsbevelen als hij wel materiële geeft?