Leningrad Siege and Symphony

Vreselijk verhaal over sint Petersburg, Stalin, tweede wereldoorlog.
Goed geschreven en interessant.

Leningrad verteld het verhaal van de 7e Symfonie van Shostakovisch. Ontstaan in de stad welke door de Duitse invallers werd belegerd. Een symfonie die daar uiteindelijk ook ten gehore werd gebracht. Een symfonie welke de wereld rondging als toonbeeld van het Russische verzet, nee, het verzet van Leningrad tegen de Duitsers. Maar het boek verteld veel meer dan dat.

Niet alleen komt de totstandkoming van deze beroemde symfonie aan bod, als rode draad door het verhaal, maar ook de stad zelf en haar bewoners. En juist hierin ligt de kracht van dit boek.

Het muzikale 'verhaal' is interessant. Maar vele malen interessanter is het verhaal van de mensen die in de stad woonden, en het verhaal van de soldaten die de Duitsers probeerden te stoppen, danwel bij de stad probeerden te verdrijven. Het laat tevens zien hoe de bewoners en soldaten, welke vaak onder vreselijke omstandigheden leefden, tevens werden geteisterd door de Russische geheime dienst. Ondanks de kou, de hongersnood, de constante bombardementen en artilleriebeschietingen, wist de geheime dienst toch ook nog een wurggreep op de bevolking en de soldaten te houden.
Een 'verkeerd' woord geuit tegen een derde, een achteloze notitie in een dagboek, een eerlijke mening over embarmelijke omstandigheden aan het front. Dit alles kon je het leven kosten, weggeschreven in een gedetailleerd rapport, met als excuus een vage wetsregel (welke naar willekeur kon worden uitgelegd). Als de honger en koude je niet te pakken kregen, dan liep je de kans dat de geheime dienst wel een einde aan je leven maakte. Dit na eerst nog onder verhoor de nodige informatie, al dan niet juist, uit je te persen.

Leningrad werd dus niet alleen van buitenaf, maar ook van binnenuit belegerd.

Het boek neemt je mee en laat zien hoe deze cultureel hoogstaande stad niet alleen de Duitse stoomwals weerstond, maar ook de uitholing van binnenuit. Hoe Stalin, ondanks alles wat er zich in zijn land afspeelde, ook greep bleef houden op deze stad onder beleg. En hoe, wonderbaarlijk genoeg, er alles aan werd gedaan om door middel van culturele activiteiten, zoals muziek, het moreel hoog te houden. Hoe muzikanten, in temperaturen van -20 graden Celsius, uitgehongerd en verzwakt, in een slecht verlichte zaal dik aangeklede mensen, die er niet beter aan toe waren, even meenamen naar een andere wereld. Hoe de 7e Symfonie, door een zeer uitgedund en verzwakt orkest, versterkt met bijeen gebrachte muzikanten, werd gespeeld in een belegerde stad. Hoe de Russische artillerie tijdens het spelen haar eigen symfonie speelde om de Duitsers 'stil' te houden.

Het boek heeft, gezien de achtergrond van het verhaal, uiteraard de nodige muzikale gedeelten welke voor mensen die niet muzikaal onderlegd zijn (zoals ik) soms wat lastig te volgen zijn. Echter ook dan blijft het verhaal overeind staan en het lezen waard. Je zult dan hooguit een muzikale nuance missen.

Al met al is dit boek zeer de moeite van het lezen waard. Een eerbetoon aan een stad en haar mensen, en aan een bijzonder stuk muziekgeschiedenis.