Op klompen door de dessa Indiëgangers vertellen

Omdat ik zelf een Indie-veteraan ben, was ik nieuwsgierig naar de inhoud van het boek. Ik heb het dus met dubbele aandacht, gelezen. Hoewel Indonesie een zeer grote eilendengroep is, waren ook de Nederlandse militairen over al deze plekken verdeeld en maakte niet iedereen altijd hetzelfde mee.
Toch was veel uit dit boek voor mij erg herkenbaar en kwam er bij mij (88 jaar) weer veel in herinnering terug hoewel een groot aantal herkenbare dingen niet allemaal als prettig werd ervaren. Voor de militairen uit Friesland zal de herkenbaarheid mogelijk nog wat groter zijn dan voor mij. Er worden veel Friese namen genoemd, die voor niet-Friezen niet zo interessant zijn. De thuiskomst na jaren van huis te zijn geweest is prima beschreven en vooral de overgang van de tropen naar huis waar niets veranderd is en het gevoel als een vreemde in deze gemeenschap terug te zijn, komt mij als duidelijk herkennaar voor de geest.
Kortom een goed geschreven boek en ook voor de niet- veteraan toch wel een duidelijk weergegeven tijd.

Hylke Speerstra is een Friese schrijver, die voornamelijk in de Friese taal publiceert.

In Op Klompen Door De Dessa beschrijft hij de verhalen en herinneringen van de mensen die, heel jong vaak nog, vlak na de tweede wereldoorlog naar Nederlands Indië weren gestuurd om daar de orde te herstellen. In werkelijkheid moesten ze echter proberen , vanwege economische belangen, Indië te behouden voor Nederland.

Jonge jongens nog, zoals deze jongens uit Friesland, die net de oorlog in Nederland achter de rug hadden en familie en vaak ook hun vriendin in de steek moesten laten om in Indië te gaan vechten.

Wat hen te wachten stond, wisten ze niet. Over wat ze ginds meemaakten, konden ze na terugkomst nauwelijks praten.

Hylke Speerstra is het gelukt, de mannen aan het praten te krijgen, hij heeft hun verhalen op een integere manier opgetekend, waardoor je een goed beeld krijgt van wat deze mannen hebben moeten meemaken.

De mannen zijn nu ver in de tachtig, de verhalen vaak schrijnend. Het ene verhaal lokt het andere verhaal uit. Oude wonden worden tijdens het vertellen alsnog geopend.

Het boek is eerst in de Friese taal verschenen en dan nu dus de Nederlandse druk.

Een boeiend boek , vooral voor de mensen die geïnteresseerd zijn in de politionele acties in voormalig Nederlands Indië.

Ik vond het een heel interessant boek om te lezen.

Het boek is ook nog eens geschreven met veel inlevingsvermogen en in een mooie, prettig leesbare schrijfstijl.

Een aanrader!

Hylke Speerstra is de meester van de orale geschiedenis en dat bewijst hij maar weer eens in dit boek. Als de lezer de inhoudsopgave openslaat, is de eerste gedachte “bijna twintig gesprekken met Indië-veteranen, dat wordt bijna twintig keer hetzelfde verhaal, dus erg saai”, maar niets is minder waar. Natuurlijk zijn er elementen die regelmatig terugkomen, maar Speerstra slaagt erin het tot het eind boeiend te houden.
Doordat hij qua leeftijd niet veel verschilt van de geïnterviewden, en hij dezelfde achtergrond heeft als zij, beschouwen zij hem als “één van ons” en doen ze openhartig hun verhaal. Onvermijdelijk zijn de herinneringen hier en daar wat gekleurd, maar een rode draad is door het boek toch wel te ontdekken: het vaak bijna blinde vertrouwen in het Vaderland en de Kerk (“de boven ons gestelden”) en het langzaam maar zeker afbrokkelen daarvan; het gebrek aan realiteitszin van de Nederlandse regering; de zinloosheid van de onderneming; de gebrekkige voorbereiding en de nooit afnemende frustraties over datgene wat men heeft meegemaakt. Ook wordt vaak genoemd de zeer karige “beloning” bij terugkeer en het gebrek aan begrip bij de achterblijvers.
Al met al is het een beklemmend boek waarbij we ons nu, ruim 65 jaar na dato, afvragen waar de Nederlanders de hoogmoed vandaan haalden om zich in te beelden dat zij het recht aan hun zijde hadden. Maar het is natuurlijk makkelijk praten met de inzichten die we nu hebben; in die tijd werd er vaak niet getwijfeld aan de rechtvaardigheid van de acties (het woord oorlog werd destijds angstvallig vermeden).
Kortom, dit boek is een aanrader voor eenieder die zich verder wil verdiepen in dit stuk geschiedenis.

Op klompen door de dessa is een aangrijpend boek waarin de levensverhalen van zo’n kleine twintig Friese Indiëgangers op treffende en boeiende wijze worden opgetekend. Op klompen door de dessa is eind vorig jaar in het Fries uitgegeven en was binnen elf dagen uitverkocht; een imponerend feit voor Friese begrippen. Er is inmiddels een tweede druk verschenen, en het boek is vanaf begin maart ook in het Nederlands verkrijgbaar.

De verhalen van 19 Friese oud-Indiëgangers grijpen mooi op elkaar in. Het ene verhaal lokt het andere weer uit. Speerstra weeft alles met groot voorstellingsvermogen samen tot één grote boeiende vertelling waarin alle grote onderwerpen die met de Nederlandse actie in Indië te maken hebben ook nog eens scherpzinnig te berde worden gebracht. Hij heeft oog voor de achtergronden van deze jongens van het Friese platteland, voor hun beweegredenen om zowel toch naar Indië te gaan of voor de eer te bedanken en dienst te weigeren, met alle gevolgen van dien. Hij spreekt met mannen die na hun Indiëtijd naar Nieuw-Zeeland of Australië zijn geëmigreerd. Hij duikelt verbijsterende verhalen op van familietragedies en van de onverschilligheid waarmee de veteranen bij thuiskomst weer werden opgevangen.

Speerstra beschrijft de verhalen van de gewone jongens die het vuile werk in Indië voor Nederland moesten opknappen. Deze jongens waren opgegroeid in moeilijke tijden, in de arme crisisjaren, in gezinnen die op alle mogelijke manieren het hoofd boven water moesten zien te houden. Tijdens de bezetting hadden ze veelal net de ‘gevaarlijke leeftijd’ bereikt en moesten ze onderduiken, gingen in het verzet of werden door de Duitsers tewerkgesteld. Indië was voor hen een "onverteerbaar nagerecht", zoals een van hen het noemt. Binnen een paar dagen na terugkomst waren de meesten alweer aan het werk, alsof er niets was gebeurd.

Maar zeuren was er niet bij. Hun geloof vertelde hen dat ze het gezag moest gehoorzamen. Het was hun vaderlandse plicht. Dat de politionele acties uiteindelijk mislukten, was natuurlijk niet de schuld van de Indiëgangers, maar misschien wel een goede reden om er niet te veel over te praten. Men had wel andere dingen aan het hoofd.

Speerstra is nergens melodramatisch of sentimenteel. Hij is helder en stelt rake vragen, ook als die voor de veteranen zelf niet makkelijk te beantwoorden zijn. Hij spreekt hen op hun geweten aan. Hij gaat moeilijke kwesties niet uit de weg. Dat maakt het geheel juist zo boeiend om te lezen. Je krijgt een goed beeld van ze hebben moeten doorstaan, van de gevechten die de jongens met hun eigen geweten hebben gevoerd, en van de rechtvaardigingen die ze zichzelf veroorloofden – of juist niet.

Geschreven bij Op klompen door de dessa

Mooi geschreven. Belangrijk om ook deze geschiedenis beter te leren kennen.

Mooie verhalen die mijn vader mijn nooit wilde vertellen.

Op klompen door de dessa, door Hylke Speerstra, is écht wel eens wat anders. Speerstra is een van oorsprong Friese schrijver, die bovendien voornamelijk in het Fries publiceert. Ook Op klompen door de dessa verscheen eerder in het Fries (Op klompen troch de dessa), maar sinds kort is het boek dus ook in het Nederlands verkrijgbaar.

Dit is was de uitgever er zelf over te zeggen heeft:
Willem Twijnstra deed na Indië zo raar. “Hij moet een schop onder de kont hebben en dan aan het werk,” zeiden ze in de polder.

De jongens van toen zijn oude mannen geworden, maar ze zijn helder genoeg om de waarheid te vertellen. En die is hard, niet zelden verbijsterend en vaak ontroerend. De achtergrond is bekend: het Nederlandse militair optreden in Indonesië kort na de Tweede Wereldoorlog, de `politionele acties’, was in feite een koloniale oorlog.

Op klompen door de dessa vertelt wat die oorlog betekende voor de mannen die het vuile werk moesten doen. Een enkeling, vooral uit het hogere kader, vindt nog altijd dat het goed is geweest. Maar de meeste jongens hebben hun trauma’s nooit verwerkt. Letterlijk op klompen banjerden ze door de dessa – ze hadden geen idee wat hun te wachten stond: guerrilla, executies, oorlog dus, terwijl ze die in Nederland net achter de rug hadden. De mannen zijn ver in de tachtig en willen nu eindelijk hun hele verhaal kwijt. In Hylke Speerstra hebben ze iemand getroffen die goed kan luisteren en meesterlijk kan vertellen.

Beslist een aanrader wanneer je graag wat meer te weten komt over de mensen àchter de geschiedenis, op een erg toegankelijke manier.

Voor diegenen die ook Fries kunnen lezen raad ik aan de oorspronkelijke friese uitgave te lezen. Juist het gebruik van de friese taal maakt dit boek een unieke weergave van de na oorlogse manier waarop we in nederland met de oorlogservaringen omgingen. "Niet meer over zeuren..."
Ook als je de oorlog en de daaropvolgende periode met het "verlies" van Indie zelf niet bewust hebt meegemaakt is dit boek beslist een aanrader.

Wat de Nederlandse soldaten mee maakten in Indië en wat toen ze thuis kwamen. Het boek leest als een speer. Je moest doorlezen. In no time was het boek uit. Wat een verhalen en wat een gevolgen voor het latere leven dat van soldaten en vooral voor de familie. Nu begrijp ik dat er door de soldaten weinig over gesproken is. Ook de overheid heeft een gevoelige rol gespeeld in de Indië geschiedenis. Het is geweldig hoe Speerstra de verhalen uit de mensen heeft gekregen.
Bedankt voor het proefexemplaar wat ik van u mocht ontvangen.

Op basis van een reeks interviews met Friese oud-Indiëgangers beschrijft Hylke Speerstra wat deze jonge mannen destijds hebben meegemaakt. Ook komt veelvuldig aan bod hoe zij, en hun naasten, in hun verdere leven zijn omgegaan met de vaak traumatische ervaringen. Met name de eerste verhalen vond ik - ook stilistisch - heel sterk. Verderop in het boek werden de teksten soms wat rommelig, incoherent en slaagde ik er minder goed in mijn aandacht vast te houden.
Maar wel krijg je een goed beeld van de soms gruwelijke en chaotische situaties waarmee deze jongens, die in veel gevallen nooit verder waren geweest dan het boerendorp waar zij opgroeiden, zich zagen geconfronteerd.