BBC Symphony Orchestra - Lutoslawski: Orchestral Works (Super Audio CD)

Edward Gardner, de muziekdirecteur van English National Opera en een exclusieve Chandos artiest, heeft de eerste CD in een Chandos serie gewijd aan Poolse muziek voltooid. Het is ook zijn eerste puur orkestrale cd voor Chandos en de cd presenteert muziek van een van de belangrijkste twintigste-eeuwse Poolse componisten, Witold Lutoslàwski, waaronder misschien wel zijn beroemdste werk, het Concerto voor orkest (1950 - 54), een briljant en zeer aantrekkelijk werk.

Ook is de Derde Symfonie (1981 - 83) opgenomen, die op 29 september 1983 in wereldpremière ging bij het Chicago Symphony Orchestra onder leiding van Sir Georg Solti. Veel passages maken gebruik van de inmiddels goed ontwikkelde techniek die de componist 'beperkt aleatorisme' noemde, waarbij elke individuele orkestmusicus wordt gevraagd een frase of herhaald fragment in zijn eigen tijd te spelen - ritmisch onafhankelijk van de andere musici. Tijdens deze passages is heel weinig synchronisatie gespecificeerd: gebeurtenissen die worden gecoördineerd zijn onder andere het gelijktijdig binnenkomen van groepen instrumenten, het abrupte einde van sommige episodes en sommige overgangen naar nieuwe secties. Door deze methode behoudt de componist
controle over de architectuur van het werk en de realisatie van de uitvoering, terwijl tegelijkertijd complexe en onvoorspelbare polyfonie mogelijk wordt gemaakt.

In latere jaren ontwikkelde Lutoslawski muzikale vormen die ongerelateerde strengen muziek combineren, waarvan de korte, discrete secties elkaar overlappen als de schakels van een ketting. Elementen van deze methode zijn terug te vinden in veel van zijn vroegere werken, maar de eerste die er de nadruk op legde was Chain 1 uit 1983 voor veertien instrumenten, geschreven voor de London Sinfonietta. Chain 2, met als ondertitel 'Dialoog voor viool en orkest', volgde in 1985. Het laatste werk dat deze benadering volgde was Chain 3 (1986) voor groot orkest. In grote lijnen valt de tien minuten durende compositie uiteen in drie secties, waarvan de eerste een bijzonder duidelijk, goed hoorbaar voorbeeld van de kettingtechniek is. Na een snel openingsfestijn presenteert Lutoslawski een opeenvolging van twaalf overlappende ideeën, elk gekenmerkt door een bepaalde uitdrukkingswijze en elk levendig gekleurd door een paar instrumenten die als eenheid spelen. Zo vormen bijvoorbeeld klokkenspel, altviolen en fluiten samen de eerste 'schakel'; deze wordt overlapt door een kwartet contrabassen; deze overlappen op hun beurt een xylofoon en drie violen, enzovoort. De laatste van de twaalf schakels in deze muzikale ketting verdikken zich tot een soort algemeen gebabbel tussen de blazers, wat de eerste fase in de grotere vorm van het werk markeert. Chain 3 werd geschreven voor de San Francisco Symphony die de eerste uitvoering gaf, onder leiding van de componist, op 10 december 1986 in Davies Symphony Hall in San Francisco.