De olijke atheïst filosoferen over de waan van religie

Floris van den Berg, "De olijke atheïst," is een grote teleurstelling. Floris is een prima kerel, ik ben het bijna altijd met hem eens als het gaat om de inhoud (met name veganisme en atheïsme) en ik woon graag lezingen van hem bij, omdat hij grappig en direct is.

Helaas ontbreekt de humor in dit boek. Het olijke in de titel is met name bedoeld om aan te sluiten op de andere twee boeken in de trilogie ("de vrolijke veganist" en "de vrolijke feminist") en het allitereert lekker. Maar het is inhoudelijk vooral een afzeikboek. Gelovigen zijn namelijk "de FC Knudde in de competitie van de rede" (84) en wat zij geloven is "stupiditeit," "gewoon kul" en "nonsens" (om maar wat voorbeelden van blz 68 tot 70 te citeren). Floris volstaat met "er is (geen) bewijs," zonder werkelijk in te gaan op dat (gebrek aan) bewijs. "En als je vindt dat ik me er te makkelijk van afmaak, lees dan [Herman] Philipses boek maar" (36) zegt hij, om het punt te illustreren dat dit boek vooral niet bedoeld is voor inhoudelijke discussie. "Filosoferen over de waan van Religie" is de ondertitel van het boek, maar het is vooral een oefening in de "begging the question" drogreden: aannemen wat je wilt bewijzen en van daaruit kritiek leveren. Ik had graag meer inhoudelijke argumentatie gezien in plaats van schofferende opmerkingen.

Op pagina 89 vangt hij een opmerking op over genuanceerder denken over religie, "maar wat betekent het om genuanceerder over religie te denken?" vraagt hij zich vervolgens af, zonder dat hij de spreker vraagt wat die persoon ermee bedoelt. Floris komt met een stropop als "een beetje in god geloven," maar hier is een vorm van nuance: dat je beseft dat gelovige mensen om je heen een traject (hebben) doorlopen om op de plek te belanden waar ze zich bevinden. Sommige mensen vinden troost in hun turbulente leven door de gedachte aan een god. Is het rationeel? Nee. Is het reden om iemand in een (rouw)proces af te katten als "stupide" en het enige waar ze op dat moment houvast aan beleven af te serveren als "nonsens"? Ik vind van niet. Niet alles in het leven is gebouwd op rationaliteit. Een tante van mij gaf ooit aan dat ze blij is dat haar kinderen ongelovig durfden te zijn, maar dat ze zelf te bang was om van haar geloof af te vallen. Genuanceerd kijken naar religie is erkennen dat mensen een verhaal hebben.

Het boek lijkt afgeraffeld, en komt al snel over als een reeks facebookreacties die samengevoegd is en gepubliceerd, met oneliners ("maar wie heeft god dan geschapen?") die in de haast soms verkeerd uitpakken ("na de dood is er hetzelfde als voor de dood: niets," waar hij waarschijnlijk bedoelt dat er hetzelfde is als voor de geboorte, p.194).

Helemaal beschamend wordt het, als hij op een citaat uit Efeziërs ("...de man is het hoofd van de vrouw, zoals Christus het hoofd is van de Kerk" 5:22-23) een christen laat zeggen "Ja, maar dat komt uit het Oude Testament en wij volgen Jezus in het Nieuwe Testament." Hint: als het gaat over Christus en de kerk, staat het zeer waarschijnlijk in het NT. Zeker als het een brief van Paulus aan een groep volgelingen van Jezus betreft. Dit was echt pijnlijk om te lezen.

"dialoog is het voorwerk van debat. Door dialoog kun je erachter komen wat de ander vindt. Je kunt door te luisteren te weten komen wat de godsopvatting van die persoon is en welke praktijken erbij horen, je kunt leren hoe gelovigen tot hun geloof zijn gekomen" (274). Met andere woorden: in plaats van in een boek retorisch te vragen wat genuanceerde religie is, had Floris de persoon kunnen vragen wat hij of zij ermee bedoelde. Ironisch genoeg schrijft Floris in dezelfde alinea echter: "Bij voordachten ga ik op het podium in debat met opponenten en het publiek en bij het napraten bij de borrel neem ik gas terug en treed ik in dialoog, de mensen weten immers al waar ik voor sta" (274). Als de dialoog het voorwerk voor een debat is, waarom ga je pas na een debat de dialoog aan?

Twee pluspunten: goede kwaliteit en goed boek,moet iedereen lezen..

vrij militant boek maar een must voor wie zich vragen stelt bij het leven

Pletnev beoordeeld alle boeken van Floris als slecht en onsamenhangend. Het moge duidelijk zijn dat hij het boek niet gelezen heeft en hier dus ook geen mening over kan vormen.

Het boek is een duidelijk bericht richting gelovigen om verder te kijken dan de bijbel of wat een pastoor zegt. Dmv wetenschap worden verscheidene bijbelse teksten en Christelijke standpunten weerlegt. Een boek voor een ieder die aan zijn/haar religie twijfelt.

Eindelijk een duidelijk inzage in de waanzin van godsdienst.

Dit boek is zo slecht dat ik me afvraag waarom een drukker het wilde drukken. Het is het zoveelste boek van filosoof Floris van den Berg, verbonden aan de Universiteit Utrecht, over de mankementen van religie maar tevens het zoveelste bewijs waarom Van den Berg niet aan een universiteit thuishoort: hij is niet in staat om goed, zakelijk te argumenteren over zaken die hem persoonlijk heel erg beroeren, zoals religie en leest geen boeken (het bronnengebruik in dit boek is echt volstrekt ondermaats). Het boek getuigt van een extreme onwelwillendheid naar het verschijnsel religie en van een dogmatische, fundamentalistische houding die iedere twijfel over de juistheid van het eigen wereldbeeld ontbeert. Waarom Van den Berg zichzelf een olijke atheïst noemt is mij een raadsel omdat olijkheid nu juist dat is wat dit boek ontbeert: het is een humorloze, schreeuwerige, gefrustreerde uiteenzetting over het kwaad dat religie zou heten van een man die op bekeringsmissie is en wil afrekenen met zijn religieuze jeugd. Wat het mist: scherpe argumentaties, bronnenonderzoek, relativeringsvermogen, zelfkritiek, ironie, zelftwijfel. Ik kan de olijke Van den Berg alvast een voorspelling doen: religie zal niet verdwijnen in de komende decennia maar juist aan invloed winnen. Sterkte ermee.

PS. Beste uitgever, wilt u dit soort boeken niet meer publiceren? Verwerking van dit soort jeugdtrauma's hoort thuis bij een psychiater en niet op de boekenplank.

Deze meneer beschrijft heel goed wat religie is en dat is inderdaad de grootste onzin. Religie is de poging van de mens om God te benaderen en alles vanuit het menselijk perspectief te bekijken. Maar deze meneer is er kennelijk niet uit hoe het komt dat een mens altijd zoekt naar een doel en die wordt niet gevonden in atheïsme. Atheïsme is geloven in toeval en toeval bestaat niet.