De verdwijning van Josef Mengele roman

De verdwijning van Josef Mengele is een op historische feiten gebaseerde roman over de vlucht van de marteldokter van Auschwitz na de Tweede Wereldoorlog naar Zuid-Amerika. Feit en fictie zijn door elkaar geweven tot een boeiend boek.

Na zich in Europa schuil te hebben gehouden, arriveert Mengele in 1949 in Argentinië. Hij leeft onder diverse schuilnamen en wordt financieel gesteund door zijn familie in Duitsland, die een goedlopende fabriek hebben. In Buenos Aires zijn de daar gevestigde SS’ers ervan overtuigd dat hun droom een Vierde Rijk te stichten nog waarheid zal worden. Perón staat welwillend tegenover hen en legt ze geen duimbreed in de weg.
Duitsland is eerst druk met de wederopbouw, maar na verloop van tijd wordt de jacht op gevluchte nazi-kopstukken geopend. Mengele gaat ervan uit dat hij veilig is. In eigen ogen deed hij slechts wetenschappelijk onderzoek. Al snel komt hij erachter op de lijst van gezochte oorlogsmisdadigers te staat en voelt zich nergens meer veilig. De klopjacht op hem komt een aantal keer heel dichtbij. Dertig jaar later overlijdt hij, nog steeds vrij, onder mysterieuze omstandigheden en wordt als Wolfgang Gerhard begraven.

Het boek is geschreven vanuit het perspectief van Mengele en laat een man zien die tevreden is met zichzelf. Hij heeft geen mensen naar de gaskamer gestuurd, maar er juist van gered. Dat hij hen daarna martelde en medisch onderzoek op zijn slachtoffers, veelal tweelingen, verrichtte, was alleen om kennis te vergaren. Met deze opzet lijkt het dat Olivier Guez begrip op wil roepen voor Mengele, hem menselijk wil maken. Maar uit de scene waarin zijn zoon Rolf bij hem op bezoek is, blijkt het tegendeel. Dan komt de ware aard van Mengele naar boven. Hij is en blijft een nazi, met alle daarbij behorende denkbeelden.

De verdwijning van Josef Mengele bestaat uit twee delen en een epiloog.
Het eerste deel is een beschrijving van de plaatsen waar Mengele in Zuid-Amerika woonde, wat hij deed en met welke mensen hij omging, direct of indirect. Mengele vertelt wat hem overkomt.
In het tweede deel leer je de gedachten, angsten en hoogmoed van Mengele kennen. Hier komt goed naar voren dat hij een vervelende en narcistische psychopaat was.
In de epiloog wordt de intensieve klopjacht op Mengele beschreven en komt men er eindelijk achter dat hij dood is. De botten worden opgegraven om vast te stellen dat ze van Mengele zijn en in maart 2016 aan de Braziliaanse medische wetenschap geschonken.
De schrijfstijl van het boek is objectief en informatief, duidelijk geschreven door een journalist. In een aantal terugblikken lees je over de achtergrond van Josef Mengele.
Het boek bevat weinig dialogen, wel monologen.

Olivier Guez, 1974, studeerde politicologie en rechten. Hij is journalist, essayist en Frans schrijver. Hij werkte 3 jaar aan De verdwijning van Josef Mengele. In die periode deed hij diepgravend onderzoek naar Mengele en las zijn dagboekfragmenten.
Het boek is vertaald door Geertrui Marks, Saskia Taggenbrock en Martine Woudt.

Niemand weet natuurlijk precies wat er in het hoofd van Josef Mengele om is gegaan tijdens zijn leven. Wat bezielde de man om gruweldaden uit te voeren in zijn tijd als kamparts van concentratiekamp Auschwitz in de Tweede Wereldoorlog? Hoe ervaarde hij de jaren erna, ondergedoken op een boerderij en uiteindelijk op de vlucht naar Argentinië? En hoe sleet de ‘Engel Des Doods’ zijn laatste jaren in Brazilië? ///

Olivier Guez probeert met dit boek een antwoord te geven op deze vragen. Ik raakte bij het lezen van de achterflap enigszins misleid, omdat het boek een roman en ‘krachtig en spannend’ wordt genoemd. Goed, de schrijver heeft de romanvorm gebruikt om de lege gaten in de geschiedenis van Mengele op te kunnen vullen, maar ik vind het meer een geromantiseerde geschiedvertelling, dan een pakkend meeslepend verhaal; dat wat ik versta onder term ‘roman’. ///

De uitgebreide research van Guez werpt echter wel zijn vruchten af en ‘De verdwijning van Josef Mengele’ geeft echt wel een op feiten onderbouwd idee van wat de man na zijn vlucht heeft meegemaakt en doorstaan in Zuid-Amerika. Met name de schriftjes en vele brieven die Mengele heeft geschreven, zijn een goede bron gebleken. Guez heeft deze niet zelf kunnen inzien, maar wel gebruik gemaakt van bronnen die hier weer over schrijven. ///

Uiteindelijk voelt het zo ook een beetje: een vertelling die al door meerdere handen is gegaan. Een verhaal op basis van een bron van een bron over de geschiedenis. Het is een opsomming van feiten en de gaten ertussen zijn opgevuld met clichématige fictie. Voor mij had dit boek meerwaarde gehad als Guez dit als non-fictie had geschreven. Hij had terug kunnen grijpen op hoe de situatie waarschíjnlijk moet zijn geweest voor Mengele, in plaats van proberen in zijn schoenen te gaan staan en dit dramatisch te verwoorden. Ik zat nu klem tussen een interessante biografie en een flauw romandrama. Enigszins teleurstellend.

Bijzonder zeer intrigerend boek over bedroevende zaken.

prachtig beschreven en intens

pakkend verhaal over een bizar figuur

Geschreven bij De verdwijning van Josef Mengele

Spannend boek, goed geschreven.

Geschreven bij De verdwijning van Josef Mengele

Goed geschreven, leest fijn, niet te veel horrorverhalen maar een pakkende omschrijving van zijn leven na de oorlog. Het boek houdt je in zijn greep.

Geschreven bij De verdwijning van Josef Mengele

de moeite

Wat extra gegevens over WO II wat niet zo bekend is.

Geschreven bij De verdwijning van Josef Mengele

Goed boek, spannend verhaal, zou historisch best kunnen kloppen.