Ex-dakloos, en nu ... Krijg je als ex-dakloze je leven weer op de rit?

De meesten van ons hebben bewust of onbewust een bepaalde idee van een dak- en thuisloze. Je trekt misschien je neus een beetje op bij het woord, alsof je de stank daarvan ruikt. Je loopt met een grote bocht om deze mensen heen. En het belangrijkste, je denkt dat het jou niet kan overkomen, omdat je slim bent, een vaste baan hebt en/of omdat je geen junkie bent.

Het verhaal van Wim Eickholt, een docent en mentor van begin 50 op een school voor kinderen met leermoeilijkheden, laat zien hoe snel je omstandigheden kunnen veranderen. Eickholt had de HBO lerarenopleiding gedaan en werkte al zeven jaar in vaste dienstverband bij zijn laatste werkgever. Eickholt woonde tien jaar samen met zijn vriendin in hun koopwoning in Utrecht. Hij ging op vakantie naar verre oorden. Kortom, Eickholt had een ieder van ons kunnen zijn. Hoe kon hij dan op straat belanden?

Met de man Eickholt had ik niets. Een man die zijn fijne leven zo verpestte door alcohol en zijn eigen (struisvogel)gedrag. Heel arrogant en kortzichtig van mij: alcoholverslaving is een serieuze ziekte. Niemand kiest er vrijwillig voor. Maar de dakloze Eickholt had het zwaar. Ik voelde de wanhoop in hem. Als hij vertelt hoe op een dag zijn voortanden uitvallen, voel ik kippenvel. Dat hij niet kan douchen vanwege een evenwichtsstoornis maken mijn ogen vochtig. Ik voel een lichte afkeer voor ons nette mensen als niemand komt opdagen op de burendag bij het Leger des Heils. De bewoners hebben gepoetst en gedweild. Hapjes gemaakt. Een buurvrouw die zegt dat ze ‘geen stap binnen zet, al breken ze haar benen’. Het enige positieve is dat de bewoners genieten van de hapjes. ‘Ze lusten ons niet.’

Voor de ex-verslaafde Eickholt heb ik respect. Hij bofte wel. Dat geeft hij zelf ook toe. Effectief heeft hij drie maanden op straat geleefd. Hij kon al gauw opgenomen worden in een afkickkliniek. Ik denk niet dat veel daklozen dat geluk hebben. Hij had ook vrienden en familie die hem probeerden te steunen. Ik had nooit eerder aan een dakloze gedacht als iemand met een sociale kring. Waar ik enorm verbaasd over was, was de enorme bureaucratie en domme regels als iemand uit zo’n vreselijke situatie wilde ontsnappen. ‘Zit nu weer met een schuld bij de zorgverzekering. Die wil ik graag aflossen, maar ik moet eerst de boete betalen. Alle twee tegelijk betalen lukt niet met een gekorte bijstandsuitkering.’ ‘Ik begrijp uw probleem, maar sorry, dit zijn de regels.’ Wim: ‘Ik zou er bijna weer van gaan drinken. Lost helaas ook niets op.’

Zelfs als hij clean is en een eigen woning krijgt, krijgt Eickholt nog te maken met vooroordelen. Een baan krijgen in het onderwijs lukt niet zodra de potentiële werkgevers lucht krijgen van zijn verleden. Het eettentje waar hij als dakloze werd weggejaagd, weigert nog steeds hem te bedienen. Paradoxaal boekt hij wel weer succes als ex-dakloze en ex-verslaafde in hulpverleningskringen. Maar dat is onbezoldigd werk en van boeken schrijven – zelfs succesvolle – word je niet rijk.

Ik vind dat iedereen die in de hulpverlening werkt dit boek zou moeten lezen. Als vrijwilliger probeer ik zelf mensen in een buurthuis te helpen. Maar je hebt geen zicht op hoe en wat zij werkelijk meemaken. Simpele oplossingen zijn zo bedacht. Maar hoe krijg je je cliënt zo ver om zichzelf te helpen? Belangrijker nog, hoe blijf je je cliënt als mens zien en behandel je hem met respect?

Deze twee boeken hebben mij een beetje inzicht gegeven in het leven van die zwerver op het parkbankje met een tas vol goedkope bier. De verkoper van de daklozenkrant bij mijn buurtsupermarkt zal ik met andere ogen bekijken. Ik zal (hopelijk) niet meer automatisch aannemen dat die bedelaar mijn kleingeld aan alcohol en sigaretten zal uitgeven. Voor die nieuwe inzichten en het aangrijpend verhaal van een ex-dakloze en vooral ex-verslaafde geef ik Eickholt 4 van de 5 sterren. Dit zou verplichte literatuur moeten worden in het onderwijs.

Liliën
Perfecte buren