Het Coöperatieve Alternatief honderd jaar Rabobank 1898-1998

Wie het kantoor van een wellekeurige Rabobank binnenstapt, ziet met direct waarin deze bank nu verschilt van andere banken. Pas wie langer zaken doet met de Rabobank ot zich mr de achtergronden van deze bank verdiept, weet wat de Rahobank zo anders maakt dan andere banken. Bekend is natuurlijk dat de Rabobank agvarische wortels heett, Minder bekend is dat de plaatselijke Rabobanken coöperatwere verenigangen zijn. De Rabobank is voortgekomen ut de Boeren leenbanken en Raffeisenbanken die waren opgericht om boeren goedkoop krediet te verschaffen. De eerste lokale banken richtten in 1898 twee centrales op. De verbreding van de dienstverlening en toenemende concurrentie brachten beide Centrales in 1972 tot een fusie waaruit Rabobank Nederland voortkwam. De verschuivingen in de doelgroepen van de bank en de ontwikkeling tot een brede financiële dienstverlener komen in deze studie uitgebreid aan de orde. Ook de gevolgen van deze veranderingen voor de verhouding tussen de Centrale Bank en de aangesloten banken worden beschreven. De Rabobank behoort sinds 1972 tot de drie grootste banken van Nederland en heeft ook in de internationale financiele wereld een plaats van betekenis veroverd. Daarbij bleef de cooperatieve organisatiestructuur steeds een bijzonder kenmerk. Hierdoor onderscheidt de Rabobank zich van andere banken. Voor haar leden en klanten is zij ‘het coöperatieve alternatief’. Het coöperatieve alternatief werd in opdracht van Rabobank Nederland geschreven door een viertal historici, verbonden aan het Onderzoekinstituut voor Geschiedenis en Cultuur van de Universiteit Utrecht. Het is een boeiende studie, waarbij grote lijnen en karakteristieke details op een levendige wijze vervlochten worden en waarin het verleden van de Rabobank wordt geplaatst tegen de achtergrond van de veranderende Nederlandse samenleving.

Wie het kantoor van een willekeurige Rabobank binnenstapt, ziet niet direct waarin deze bank nu verschilt van andere banken. Aan de balie zijn vriendelijke medewerkers in overleg met klanten. Anderen verrichten ingewikkelde handelingen achter een computerscherm of zijn druk in de weer met formulieren en bankbiljetten. Er hangen kleurige posters en op verschillende plaatsen liggen folders met informatie over bankzaken, verzekeringen of beleggingen. Kortom, alles wat men in een bankkantoor kan verwachten.

Pas wie langer zaken doet met de Rabobank of zich in de achtergronden van deze bank verdiept, komt aan de weet wat de Rabobank nu zo anders maakt dan andere banken.

Bekend is natuurlijk dat de Rabobank een agrarische achtergrond heeft. In het centrum van vrijwel ieder dorp staat ook vandaag de dag nog naast de kerk en het gemeentehuis een kantoor van de Rabobank. Minder bekend is dat deze plaatselijke Rabobanken coöperatieve verenigingen zijn, die zich in het bijzonder richten op kredietverlening aan de leden en daarom ook wel kredietcoöperaties worden genoemd.

De Rabobank is voortgekomen uit de Boerenleenbanken en Raiffeisenbanken die waren opgericht om boeren goedkoop krediet te verschaffen. Wie geld wilde lenen van een Boerenleenbank of van een Raiffeisenbank moest lid worden van de coöperatieve vereniging ter plaatse. De leden van die vereniging bestuurden via hun gekozen vertegenwoordigers de bank, waar zij met hun hele vermogen garant voor stonden. Deze lokale banken richtten in 1898 twee centrales op: de Coöperatieve Centrale RaiffeisenBank te Utrecht en de Coöperatieve Centrale Boerenleenbank te Eindhoven. Deze Centrale Banken hadden tot doel hun leden, de plaatselijke banken, te ondersteunen.

Daarnaast stimuleerden zij de oprichting van nieuwe boerenleenbanken op coöperatieve grondslag. Door het samenspel tussen deze Centrales en het plaatselijke initiatief ontstond in enkele tientallen jaren een netwerk van honderden lokale banken dat vrijwel het gehele platteland bestreek.

De fusie van de twee Centrales bracht in 1972 Rabobank Nederland tot stand. De Rabobank behoort sindsdien tot de drie grootste banken van Nederland.