Vuil vel veertig Vlaamse volkssprookjes

Opnieuw heeft Marita de Sterck een aantal verhalen weten te behoeden voor vergetelheid. In haar eerdere boeken Bloei, met verhalen die van meisjes vrouwen maken en Beest in bed, waarin ze de bekende sprookjes terugbracht naar hun oorspronkelijke vorm, was ze er al in geslaagd een schat aan verhalen bijeen te brengen die het verdienen om herinnerd te worden, omdat ze deel uitmaken van ons cultureel erfgoed.
Nu in Vuil vel heeft ze zich gericht op heel oude volkssprookjes die zij als kind hoorde vertellen en waaruit ze een keuze heeft gemaakt om de lezer kennis mee te laten maken. Want deze verhalen zijn weliswaar in een ver verleden al op schrift gesteld, maar altijd in een aangepaste, dat wil zeggen gekuiste vorm, omdat de oorspronkelijke sprookjes vaak keihard en rauw zijn. Veel ouders zullen ervoor terugdeinzen om deze sprookjes aan hun kinderen voor te lezen. Maar juist vandaag de dag kan geen enkele ouder zijn kind onwetend houden van het bestaan van misbruik en mishandeling
Over de gruwelijkheden die we aantreffen in deze verhalen zegt de Vlaamse psycholoog Manu Keirse dan ook in de inleiding: “De werkelijkheid is soms ook vreselijk en deze volkssprookjes kunnen een goede aanleiding zijn om de ervaringen en fantasieën van jonge mensen bespreekbaar te maken.”

Het is dan ook geen kattenpis: waar we in de algemeen aanvaarde versies van sprookjes gewend zijn geraakt aan de boze stiefmoeder als bron van ellende, blijkt hier dat het al die tijd eigenlijk de echte moeder is, die haar kinderen niet kan uitstaan en ze zelfs doodt zodra ze de kans krijgt. Het eerste sprookje begint al met: “Er was eens een moeder die drie dochters had, die ze niet kon uitstaan.” En of dat nog niet erg genoeg is, wordt er ook nog verteld van een vrouw die drie van haar pasgeboren kinderen vermoordt, omdat zij ze “rommel” vindt: “Wat moet ik met dat vuilnis aanvangen?”
In tegenstelling tot de zoete sprookjes van Disney hoef je hier lang niet altijd op een happy end te rekenen: in het eerste verhaal worden de twee oudste dochters, die van huis weggingen, gedood door een mannetje bij wie ze schuilden voor de regen. Als de derde dochter later met het mannetje trouwt, verwacht je eigenlijk dat de twee zussen tot leven gewekt worden, maar dat gebeurt niet. Zo is ook rechtvaardigheid niet altijd de uitkomst van het verhaal: goed gedrag en dappere daden worden niet altijd beloond. Wie bedrogen is, blijft een sukkel en de leperd trekt er lachend met de buit tussenuit. Net als in het echte leven.

Veel sprookjes zijn te herkennen als de ongecensureerde versie van bekende sprookjes. De sprookjes die helemaal buiten de vertrouwde voorleesverhalen vallen, zijn die met een erotische inhoud, zoals “De bultenaar en de koningsdochter”, waarin de man met de bult elke vrouw voor zich kan winnen “met de kracht van zijn ezelsfluit.” Ook wordt er smakelijk verteld over stront en pis en alles wat het menselijk lichaam verlaat. Verhalen om van te genieten en om over te grinniken!

Omdat De Sterck het moeilijk vond om een keuze te maken uit de sprookjes, belooft ze dat er een “Wordt vervolgd” in de lucht hangt en besluit ze met: “Tot gauw.” Wat mij betreft kan dat niet snel genoeg zijn.

Geschreven bij Vuil vel

Een aangenaam boek voor liefhebbers. Het is een leuk concept om sprookjes vanuit een andere context te bekijken. Ze zijn ruw en vuilgebekt. Het leggen van linken met de sprookjes zoals de meesten onder ons ze kennen was voor mij een ervaring op zich.

Geschreven bij Vuil vel

Bruikbare sprookjes om hierrond te werken met jongeren.
Verschillende situaties worden hiermee bespreekbaar gemaakt.