Waanzee

Geschreven bij Waanzee

Stukje Katwijkse geschiedenis met een taboesfeer!

Gerard Reve schreef ooit in "Zelf schrijver worden" dat 'waar gebeurd' geen excuus was voor een vertelling of een plot. Zo'n ware gebeurtenis valt, als er geen vertelkunst en schrijverschap aan wordt toegevoegd, zo plat als een cent! Ook deze gebeurtenis valt onder 'waar gebeurd', maar het is zó fantastisch goed geschreven dat het je naar de keel vliegt. Ik had er overigens nog nooit over gehoord, en dat heeft buiten de plaats waar de betrokkenen vandaan komen, (Katwijk, in het boek: Zeewijk) vrijwel niemand! Onder de invloed van een steil geloof in praedestinatie en het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog radicaliseert het geloof van een scheepsgezel met ingrijpende gevolgen. Hij krijgt een dwingende invloed op de gehele bemanning, inclusief de schipper, en wanneer een bemanningslid, en later nog een, begint te twijfelen, slaat het psychologische fenomeen van 'de groepsdruk' toe, met afgrijselijke gevolgen. Het adembenemende is dat het verhaal geschreven lijkt te zijn van binnenuit de getournamenteerde geloofsbelevenis van de hoofdpersoon. Het in-crowd taaltje van een gesloten geloofsgemeenschap, ook wel de Tale Kanaäns genoemd, komt verbluffend echt over; de schrijver moet die wereld goed kennen. Groot schrijverschap overstijgt het 'waar gebeurd' element; dit lees je in één keer uit! De uitgever maakt een onbegrijpelijke fout: op de achterkant staat dat de gebeurtenissen zich afspelen 'op de vooravond van de Eerste Wereldoorlog'. Dat is: vlak ervoor, maar de gebeurtenissen hebben zich in 1916 voorgedaan.

Geschreven bij Waanzee

Boeiend en ongelooflijk

Ik had dit boek al lang op mijn verlanglijstje staan. Eerlijk gezegd waren mijn verwachtingen erg hoog gespannen door de verwijzingen die ik naar dit boek was tegengekomen, ik verwachtte dan ook iets van het formaat van Siebelinks "knielen op een bed violen". Mocht iemand deze verwachting delen, wees dan voorbereid op een teleurstelling. Het boek is verzorgd geschreven, het verhaal is spannend en aangrijpend, maar de keuze van de schrijver voor een raamvertelling creëert wat mij betreft teveel afstand tussen de lezer en het verhaal. Het is een beproefde stijlfiguur om een betrokken persoon het verhaal te laten doen, maar in dit boek komt het niet echt over. Het probleem is enerzijds de keuze van de hoofdpersoon, iemand die afstand heeft genomen van de Katwijkse geloofsbeleving, anderzijds dat het vaak klinkt alsof een alwetende verteller aan het woord is, terwijl er ook vaak op wordt gewezen dat veel dingen onduidelijk zijn gebleven. In dat geval wil ik als lezer de spanning voelen van onbeantwoorde vragen. Hier blijft alleen maar de spanning over van een dorpje dat niet goed raad weet met een traumatische gebeurtenis. Als dat de boodschap moet zijn van dit boek is het nogal mager.
Volgens mij ligt het eigenlijke probleem in de afstand die de schrijver bewaart tot de protestantse geloofsbeleving van Katwijk. Hierdoor is het boek herkenbaar voor mensen die niet vertrouwd zijn met die vorm van geloof, maar voor lezers met een orthodox-protestantse achtergrond blijven belangrijke vragen onbeantwoord, sterker nog, ongesteld. Tekenend is dat de lezer zich heeft verdiept in de bevindelijke geloofsbeleving middels romans en een boek van een uitgesproken critica van die geloofsbeleving. Daardoor is dit boek een gemiste kans, en steekt het niet boven de middelmaat uit.