Waardenloos banking on ethics

“Sommige partijen leven van inefficiëntie, het zijn vossenstreken” Financiële markten zijn footloose geraakt door handelen vanuit eigen belang. Möller geeft recente, van binnen uit beschreven voorbeelden van onethische praktijken. Het resultaat is een boeiend verslag van de bankenwereld. De auteur claimt dat ethische financiële dienstverlening gestuurd wordt door 5 waarden: Informatiegelijkheid, Meritocratie, Passendheid, Solidariteit en Duurzaamheid. De eerste voorwaarde is informatie-symmetrie; tussen aandeel- en toezichthouder, particulier en zakelijk belegger, agent en principaal. In een eerlijke markt is het handelingsdomein transparant met gelijke kansen. Als een beperkt aantal specialisten toegang tot informatie heeft, werkt dit onrechtmatige toe-eigening in de hand. In een meritocratisch systeem is de klant er van verzekerd de beste prijs of het beste product te krijgen. De klantenorder die de marktprijs verbetert krijgt voorrang. Als bedrijven producten zorgvuldig afstemmen op de klant leveren zij passende diensten. Niet passende producten zijn op lange termijn ongunstig. Bedrijven die misleidende, nutteloze producten aanbieden vervuilen de markt ten koste van de klant. We kopen solidariteit door ons tegen premie te verzekeren op de markt. Als premie gebruikt wordt voor belangen buiten de afspraak om verandert solidariteit in frauduleus handelen. Duurzame dienstverlening is houdbaar als tevredenheid van de klant tijdens de gehele looptijd gediend is en het product geen wissel trekt op volgende generaties. De financiële wereld neemt meer dan ze geeft. Naast een beroep op integriteit en zelfreflectie pleit Möller voor functie(her)scheiding tussen toezichthouder en bestuurder. De auteur neemt de ethiek van John Rawls over, die bij twijfel de zwakste partijen bevoordeelt ten opzichte van sterkere. Möller toont aan dat de beloningsstructuur binnen ondernemingen gebaseerd is op onrechtvaardige modellen. Het rechtmatig aandeel van medewerkers verdwijnt als bonussen in de zakken van aandeelhouders. De CEO legt op persoonlijke titel volledig beslag op beloning voor zijn prestaties en doet de medewerkers die het resultaat mede vormen, tekort. Parasitair gedrag van pensioenfondsen, verzekeringsorganisaties en banken leidt er toe dat spaarders mee betalen aan de schuldsanering van onbekwaam risicogedrag. Möller geeft een Hobbesiaanse analyse van de markten, waar een financiële oorlog van allen tegen allen woedt. Als het ego niet getemd wordt door corrigerende krachten in de directe omgeving, transformeert het individu in Animal Spirit. De jacht op orders van het publiek is geopend door professionele beurshandelaren(vossen). Alleen geïnteresseerd in hun prooi, veroorzaken zij een brutale reeks systeemfouten in de beleggingswereld. Onopgemerkt is op mondiale schaal diefstal en fraude gestandaardiseerd. Beurshandelaren spelen met ‘massavernietigingswapens’ en zaaien angst en paniek. Vossen en voetbaliconen verschuilen zich achter goede doelen. Als filantropen misleiden zij het onwetende publiek met twee tegengestelde gezichten. Zij voelen de behoefte om goed te doen als compensatie voor corrupte praktijken. De klant identificeert zich onbewust met beide gezichten en is geneigd de filantroop goed te praten. Möller raadt elke CEO aan een persoonlijke ‘hofnar’ in dienst te nemen als onaantastbare criticaster. De opmerkelijke conclusie van de econoom is: de Homo Economicus bestaat niet. We zijn emotioneel gedreven wezens. Möller slaagt er in op overtuigende wijze, systeemrisico’s van de financiële crisis bloot te leggen. Dit ontluisterende verslag raakt de kern van machteloosheid bij de burger en het idee dat zijn manier van handelen er ‘toch’ niet toe doet. Maar crisis dwingt ook tot nadenken over consequenties van eigen handelen. Vossen en voetbaliconen schudden de proactieve ethische mens in ons wakker. De individuele lezer kan met deze kennis een bewuste maken en dat doet er zeker toe!