Dogma

Nu al wordt geschreven in de media dat dit wel eens het jaar van Anne Eekhout zou kunnen worden. Wat een buitengewoon goed begin van het leven van een debutant. Wat heeft Anne geschreven waardoor nog voor het verschijnen van haar boek Dogma iedereen al op het puntje van zijn stoel zit? Anne Eekhout (1981):

Waar gaat Dogma over?
In Dogma wil een vijftal studenten - één vrouw en vier mannen - gezamenlijk een documentaire maken over de doodswens en uiteindelijke zelfmoord van een van hen. Gaandeweg, in de loop van alle jaren dat ik hieraan heb geschreven, is het me duidelijker voor ogen gaan staan waar dit boek nou eigenlijk over gaat. Je denkt als je begint dat het over het één gaat, maar dat is helemaal niet zo. Het gaat altijd over iets anders. Dogma gaat over de enorme, niet te negeren invloed die je jeugd en je familie op je heeft. Het milieu waaruit je komt, hoe je ouders waren, wat er gebeurde heeft een impact waar je niet onderuit kan. Een soort determinisme, zou je kunnen zeggen. Toevallig speelt determinisme ook een behoorlijke rol in het boek. De grote vraag of het anders had kunnen worden, als je iets anders had gedaan of gezegd. En in hoeverre je dan zelf verantwoordelijk bent voor, en schuld hebt aan je daden. Verder gaat het over gezien willen worden, bestaansrecht hebben.

Hoe ben je op het idee gekomen?
Acht jaar geleden zag ik de film Rope van Alfred Hitchcock voor het eerst. In deze film besluiten twee vrienden een klasgenoot van hen te vermoorden, omdat zij de perfecte misdaad willen begaan en ze verantwoorden dit voor zichzelf omdat zij qua intelligentie superieur zouden zijn aan hun slachtoffer. De film broeit van onderlinge spanning tussen de personages en onderzoekt het verband tussen praktijk en theorie. Het zette me aan tot een eerste versie van Dogma, waarin iemand zijn vriend zou vermoorden, met diens instemming. Gedurende jaren van schrijven en herschrijven heeft het die vorm gehad, maar nooit tot mijn volle tevredenheid. Tot het moment kwam dat ik bedacht dat het niet om een moord, maar om een zelfmoord moest gaan. Ik heb alles omgegooid en een flinke herschrijfronde gehouden. Vanaf dat moment heeft het verhaal enorm gewonnen aan geloofwaardigheid en kracht. Toen wist ik: dít is waar het verhaal eigenlijk over gaat.

Welke gedachte wil je met het boek meegeven?
Het zijn meer vragen, eigenlijk. De vraag of je verantwoordelijkheid voor bepaalde daden wordt uitgesloten door je verleden. De vraag of je de plicht hebt om te blijven leven als je niet meer wilt. En zo ja: hoe die plicht wordt gerechtvaardigd. De vraag of liefde een bewust proces is, waar je zelf invloed op hebt.

Je hebt acht jaar over 'dit stomme boek' (zoals je het noemt in een ander interview) gedaan. Was je iedere dag aan het schrijven en schaven, of heb je het ook een tijdje weggelegd?
Ik heb zeker niet iedere dag geschreven. Ik begon toen ik nog studeerde. Daarna werkte ik een tijd parttime in de boekhandel die mijn familie had. En toen kreeg ik kinderen. Gemiddeld heb ik zo'n acht uur per week aan het boek gewerkt, denk ik. En er zitten in die acht jaar perioden van weken en zelfs maanden waarin ik het niet heb aangeraakt. Het kwam maar niet af en ik wist niet hoe ik het moest verbeteren. Het heette niet voor niets bij mij thuis 'dat stomme boek'. Tot het idee van 'moord' dus veranderde in 'zelfmoord'. Toen is het heel snel gegaan: het werd een goed boek, ik vond een literair agent en een uitgever.

Voor meer interviews & inspiratie, zie www.bol.com/boekenredactie.

De superlatieven in de recensies over Dogma zijn zeer terecht; zie: www.anne-eekhout.nl. Wat een aanwinst voor de Nederlandse literatuur, dit debuut. Als 60+ veellezer geeft het mij hoop op een nog lange toekomst voor het literaire boek. Vanaf de eerste bladzijde neemt de schrijfster je onontkoombaar in de houdgreep en voert je binnen in de - vaak complexe - gedachten, gevoelens en handelingen van de vijf hoofdpersonen. De mooie zinnen en de subtiele, soms ook hilarische, humor maken het zware onderwerp leesbaar en de karakters levensecht.
De spanning neemt meer en meer toe naarmate de laatste bladzijden naderen. En dan, als het uit is, dan pas laat de schrijfster los. En dat is tegelijk het enige minpunt aan Dogma van Anne Eekhout: dat het een keer uit is. Nu zal ik het herlezen, en verlangend uitzien naar haar volgende boek.

Dogma (wiki) 'Een dogma is een fundamenteel concept ter onderbouwing van een gedachtegoed, daarom wordt de aanhanger van dit gedachtegoed geacht er niet van af te wijken en het nooit te betwisten of te betwijfelen.'

Een goed gekozen titel, naar mijn mening;
'Je gaat plannen maken, voorbereidingen treffen, een datum prikken, en als het dan eenmaal zover is, dat die datum die maandenlang, wekenlang een trillende, flikkerende onzekerheid in de toekomst was, vandaag geworden is, blijken al je voorbereidingen en ideeën een realiteit geschapen te hebben, iets wat zichzelf heeft voortgestuwd en groter en groter werd als een rollende sneeuwbal, of in ons geval: een film rond een spoel, en je had het kunnen stoppen, misschien, als je op tijd was geweest, maar nu is het een eigen leven gaan leiden en valt het niet meer te negeren.'

De hoofdstukken starten met een regel uit een gedicht, soms uit een rouwgedicht, dan weer uit een gedicht over tegenstrijdigheden. Maar steeds toepasselijk in het geheel.

Het verhaal wordt verteld door alle vijf de hoofdpersonen, onderling afwisselend binnen hetzelfde hoofdstuk. Soms maar enkele gedachten van de een, gevolgd door de beleving van een ander. Heel onderhoudend geschreven op deze manier.
Sommige hoofdpersonen zijn enigszins sympathiek terwijl anderen ronduit onsympathiek blijken te zijn, en ze zijn stuk voor stuk bezig om voor zichzelf een plek te creëren in de wereld, ieder van hen op hun eigen manier. Soms een beetje ongeloofwaardig, maar wel passend binnen het verhaal.

Een verhaal over vriendschap, afgunst, liefde en verveling waaruit plannen geboren worden waar steeds weer vraagtekens bij komen staan;
'Als we hadden gevreeën, een jaar geleden, elkaar in het geheim hadden gezien, of als het over was gegaan met Charlie, en Hidde en ik voor elkaar hadden gekozen, had dat gekund?'

Wanneer onder ogen wordt gezien wat er staat te gebeuren:
'Ik zou nog zoveel keer “weet je nog” tegen je willen zeggen, nog zo vaak met je willen praten over vroeger...'

Ik heb dit boek niet goed weg kunnen leggen en ben er nog lang over na blijven denken. Mijn wens is dat niemand in mijn nabijheid een manier van denken heeft zoals deze vijf mensen.

Een sterk verhaal, geschreven door een auteur met een prettige schrijfstijl waardoor je benieuwd blijft en meer wil weten over wat er in de hoofden omgaat na het overlijden van een van hen. Die mogelijkheid wordt vrij abrupt beëindigd doordat het verhaal stopt.
Dit verhaal nodigt uit om goed na te denken over ethiek en moraal.

Ik waardeer dit boek met 4/5 sterren en kijk uit naar een volgend boek van Anne Eekhout.

Wart een prachtig boek. Anne Eekhout heeft een heel eigen stijl, heel vloeiend en ze omschrijft alles prachtig. Je blijft doorlezen.
Intussen gebeurt er van alles met de figuren in het verhaal. Dogma's, wilsbeschikking, vriendschap, liefde, jaloezie, eenzaamheid; sowieso de relatie tussen de vijf vrienden onderling, het komt allemaal langs en in de intermenselijke verhoudingen gebeurt en verandert er ontzettend veel. Zíjn het wel echt allemaal vrienden van elkaar? Ik vraag het me af. Tussen enkelen wringt het behoorlijk.
Een verrassend slot, op verschillende gebieden!

Zeer origineel boek en de schrijfstijl wordt gedurende het boek steeds beter. De personages zijn heel duidelijk en de verhaallijn zorgt ervoor dat je door wil blijven lezen totdat je weet hoe het afloopt.