Handleiding voor een evenwichtige geest en een kalm gemoed 'bestaan is een feit, leven een kunst'

Geschreven bij Kleine verhandeling over het innerlijke leven

Lenoir benadert vanuit breed perspectief een aantal levensvragen. Hij betrekt bekende westerse filosofen, maar ook standpunten van grote wereldgodsdiensten. Hij toont aan dat ongeacht culturele achtergrond en tijdsgewricht nogal wat overeenkomsten te onderkennen zijn in die standpunten.
Veel van wat hij schrijft is eerder beschreven. Het aardige van dit boekje zit in de wijze waarop hij op eigen wijze een aantal meer of minder met elkaar samenhangende onderwerpen analyseert. Of het nu echt een handleiding is, zoals de titel aangeeft, kan worden betwijfeld; daarvoor zal meer maatwerk nodig zijn. Hoe dan ook, de onderwerpen hebben wel van doen met het bevorderen van de evenwichtigheid van de geest.
Eén van die onderwerpen is om wat meer te genieten van het moment, ‘de vaart uit ons denken halen’, om niet altijd maar nuttig te willen zijn, niet te hangen in het verleden en niet bang te zijn voor de toekomst en niet te blijven roeren en zoeken naar hoe je een vertroebelde geest helderder maakt (hier had hij de analogie aangehaald van een glas modderwater dat je juist met rust moet laten om het helderder te laten worden). Hij noemt op pakkende wijze het inspirerende en bezinnende van kunst en schoonheid in de natuur. Hij pleit voor een soort braafheid; we moeten ons niet laten leiden door korte termijn behoeftebevrediging en pleit voor matiging: ‘We kunnen pas gelukkig zijn als we naar zelfkennis hebben gestreefd, ons van onze hartstochten hebben gezuiverd en deugdzaam zijn geworden’. Dat zal mensen aan het denken zetten die juist alles uit het leven willen halen. Een belangrijk thema is dat je niet geluk moet nastreven, maar wijsheid, inzicht, dus ook je erbij moet neerleggen dat er nu eenmaal soms onprettige dingen gebeuren. Er is anders altijd wel iets om ontevreden over te blijven. Hij schrijft aardig over of en hoe we beïnvloed worden door een hogere macht. Als er al sprake is van een mystieke hogere macht dan is dat, ook volgens hem persoonlijk, diffuser dan een goddelijkheid als persoon en kan ook worden teruggevonden in het geheel van de natuur, waarvan we maar een fractie kunnen bevatten met ons per definitie beperkte voorstellingsvermogen. Hij maakt onderscheid tussen morele gedragscodes, zoals die in religies aan de orde komen, en het geloof in een god. Jezus profileert hij als leermeester. Hij gelooft in geloven. Geloven in de zinvolle dingen, in een visie, in normen en waarden. Zelfkennis acht Lenoir van eminent belang. Het is goed om te proberen je bewust te worden van eigen vooringenomenheden en bekrompenheden. En sterke eigenschappen. Veerkracht is daarbij een sleutelwoord. De stelling om (meer) te proberen om de mensen in je omgeving te waarderen en dat je daardoor ook de benodigde waardering over jezelf krijgt noopt tot nadenken. Lenoir’s gedachtengoed lijkt aan te sluiten op mindfulness en andere activiteiten die helpen om een weg te vinden bij een gejaagd leven. Het thema is nogal in zwang. Dat is wellicht niet zo gek omdat er zoals hij ook schrijft nogal wat van ons wordt gevraagd waarbij er soms ook nog een verwachtingspatroon is dat dit alles maar onbekommerd kan worden gehanteerd.
Lenoir schrijft het boek op een eigenzinnige, stellige en voor sommigen wellicht ook wat irriterende manier. Hij geeft ook wel toe gekleurd te zijn door eigen persoonlijke ervaringen. De lezer kan de indruk krijgen dat je welhaast Groenlinks moet stemmen en pacifist moet zijn om ‘goed te leven’. Hij geeft aan blij te zijn om in Frankrijk te wonen en niet in Ierland, België of Andalusië en dat komt over als ongepast chauvinisme. Hij psychologiseert soms op een wijze die niet door iedereen zal worden geapprecieerd. Bij sommige onderwerpen is hij wat bondiger dan bij andere. Desalniettemin: dat de lezer het wellicht niet steeds met hem eens is hoeft niet erg te zijn; het roept ertoe op zelf na te denken over eigen standpunten. Al met al dus een boek met meerwaarde.

Een zeer toegankelijk en leesbaar boekje. Voor mij persoonlijk bij het onderwerp "In het Hier en Nu" een eye-opener. Ik bedoel, het is bekend dat wij ons veel bezighouden met het verleden, maar dit geldt ook voor de toekomst. Dat weerhoudt ons er ook van om hier en nu te genieten van schoonheid en het onderzoeken van ons potentieel op bijv. creatief vlak.

Er staan wel wat schrijffoutjes in en kreeg ook de indruk dat de 'vertaler' zich ook wel nadrukkelijk bemoeide met de inhoud en dus vaak niet op één lijn zat met de auteur.

Beste Wim Fievez, ik kocht dit boekje in Frankrijk, die predikende toon is mij in het Frans totaal ontgaan. Ik ken Lenoir van andere werken als een ruimdenkend en zeer goed georiënteerd filosoof. Hij geeft in dit toegankelijke boekje, naast de zienswijze van de grote filosofen, ontroerende voorbeelden uit zijn eigen leven om zijn argumenten te illustreren.
Ik moet toegeven dat de Nederlandse titel zeer slecht gekozen is, "Een Handleiding" is wel heel dwingend vergeleken met het Franse "Petit Traité" en de rest van de titel deugt ook van geen kanten; misschien is de hele vertaling wel in die toon gezet. Jammer, want zo schrik ik ook terug voor deze keuze als cadeautje voor iemand die geen Frans leest. M.F.