Elektriciteit voor jachten installatie, uitrusting, stroomverdeling, onderhoud, storingswijzer

Elektriciteit voor jachten Installatie, uitrusting, stroomverdeling, onderhoud, storingswijzer

Aan boord van kleine jachten valt elektriciteit niet meer weg te denken, al was het alleen maar met het oog op de veiligheidsvoorzieningen. Van navigatielichten tot zendinstallatie, van kompasverlichting tot GPS-navigator, voor al deze dingen is stroom nodig, en juist op het water willen de omstandigheden maar al te vaak tot storingen leiden.

Uit dit boekje kunt u leren wat u zelf kunt doen, wanneer het weer eens zo ver is. Ook wordt uiteengezet hoe u de benodigde stroom en de daarbij passende accucapaciteit kunt berekenen. Voorts wordt verteld wat u moet weten van het boordnet, van generatoren, van gelijken wisselstroom en hoe u al deze zaken kunt beveiligen.

De auteur J.F. Muhs maakt deel uit van de redactie van het tijdschrift ‘Yacht’, is co-auteur van het boek ‘Yachtbau' en auteur van talloze technische artikelen. Voordien was hij Hoofd Elektrische Installaties van de beroemde werf Abeking en Rasmussen te Lemwerder.

Nederlandse vertaling en bewerking: Hans Brood

Geïllustreerd met tekeningen, foto's en schema's

Wie zich vertrouwd wil maken met de werking van de elektriciteit, kan volstaan met slechts weinig kennis van de natuurkunde. Zo is stroom niet anders dan een beweging van elektronen binnen een geleider. Daarbij ondervinden zij weerstand. Door spanning wordt de beweging van de elektronen versneld. Alles wat aan boord op het gebied van elektriciteit te vinden is hangt samen met deze drie grootheden. Samen vormen zij stroomkringen.

Elektronenbewegingen vinden toepassing in kunstmatige weerstanden als gloeilampen, motoren en elektronische apparatuur. Iedere stroomkring, hoezeer ook vertakt, zodat hij nauwelijks meer te herkennen is, bestaat uiteindelijk uit een spanningsbron (generator, accu) en een weerstand (verbruiker), onderling verbonden door leidingen (heen en terug). Belangrijk aan boord is voorts nog de hoeveelheid stroom, die in een accu kan worden opgeslagen: de capaciteit, gemeten in ampère-uren (Ah). Deze korte uitleg zou voldoende moeten zijn om zich met de installatie op het eigen schip vertrouwd te maken. Dit boekje kan daarbij tot steun zijn.

Hoewel de aan boord van jachten gebruikelijke lage spanningen (12 of 24 volt) op zich bij directe aanraking ongevaarlijk zijn, is het toch zaak om bij van buiten komende spanningen (walaansluiting) voorzichtig te zijn: die zijn niet alleen gevaarlijk, ze kunnen zelfs dodelijk zijn. Daarbij zijn bijzondere veiligheidsmaatregelen noodzakelijk, die men maar beter aan de vakman kan overlaten.

Niettemin kan de eigenaar zonder meer aan de hand van de hier geboden stof met het eigenlijke boordnet aan de gang gaan. Daarbij valt dan te bedenken dat wanneer iets niet onmiddellijk lukt, of ook wanneer er storingen optreden, de oorzaak toch steeds moet worden gezocht in de onderbreking van een stroomkring, hetzij welbewust (schakelaar, zekeringsautomaat), hetzij door een fout (gebroken draad, overgangsweerstand bij de aansluiting), ja zelfs een fout in het apparaat zelf. En zou het niet kunnen zijn dat de spanning is weggevallen omdat de accu leeg is?

Bij de Nederlandse bewerking

Elektriciteit — het ontwerp en de installatie van een boordnet pleegt bij veel jachtwerven niet bepaald de hoogste prioriteit te genieten. Nog steeds is het zo dat enkele bekende grote jachtwerven zulk werk uitbesteden aan op dat gebied gespecialiseerde firma’s. Kleinere wer. ven — en vooral de heel kleine — zijn daarvoor aangewezen op een plaatselijke elektricien, of iemand uit het eigen bedrijf van wie men vertrouwt dat hij er wel het nodige van weet.

Echter ook hier — of misschien wel juist hier — zijn ontwikkelingen gaande die om een zekere specialisatie vragen en bovendien wordt de moderne jachteigenaar steeds meer mondig en wil hij zelf weten hoe de zaak in elkaar steekt en hoe hij zelf storingen kan verhelpen. Dat was reden voor Uitgeverij Hollandia, weer een — nu iets grootser opgezette — uitgave over elektriciteit aan boord te doen verschijnen. Om verzekerd te zijn van de nodige praktische deskundigheid werd gekozen voor een bewerking van het in Duitsland welbekende boek Yachtelektrik van de hand van Joachim F. Muhs, eertijds Chef Elektrotechniek bij de befaamde werf Abeking & Rasmussen en reeds vele jaren lid van de Raad van Advies van Germanischer Lloyd.

Wel diende het boek te worden aangepast, omdat het oorspronkelijke manuscript, hoewel in 1990 herdrukt, nog stamt uit de pre-EEG-tijd. Zo zijn, met medewerking van het Nederlands Normalisatie-instituut de schakelsymbolen volgens DIN (Deutsche Industrie Normen) vervangen door overeenkomstige van de rec (International Electrotechnical Committee), voor Nederland samengebracht in NEN 5152, zijn de verlichtingsvoorschriften aangepast aan de nieuwe Nederlandse reglementen en zijn enkele hoofdstukken: over accu’s — belangrijk element in de elektriciteitshuishouding op schepen — en over schroefasgeneratoren, vernieuwd. Daarbij werd de niet genoeg te waarderen medewerking verkregen van VARTA Autobatterijen BV, te Rotterdam, die toestemming gaf om uit haar Technische Leergang Startbatterijen te putten en droegen ook ASA Bootelectro,

Breukelen (afbeeldingen, info) en Electra Jaarsveld, Hedel (schroefasgeneratoren) een steentje bij.

Tenslotte: als reeds even aangestipt staan ook hier de ontwikkelingen niet stilen dringt de computer zich op. Om aan actualiteit te winnen is aan het eind van het boek een samenvatting opgenomen in CAD-bewerking van de verschillende in het oorspronkelijke boek voorkomende installatieschema’s.

De verzorging daarvan is afkomstig van Bakker Jacht Elektro te Zoetermeer.