Puur

Wat te doen met de jubelende bazuinsymfonie van Boskma. “Puur” lijkt het uitdijende heelal wel, onmogelijk om de kern ervan te localiseren. Boskma’s gedichten zijn pure rhetoriek, ze zijn zo luid dat je hen niet eens hardop hoeft te lezen, je hoort hen toch wel.
Boskma is onze Tachtiger: Gorter, niet de fijnzinnig klein dichtende maar de Gorter van de grote greep; Kloos, de eindeloze deining; Perk, zonnegloren en ziedende zee. En Boskma zit niet gebakken aan ranke sonnetten en tere alexandrijnen, hij weet dat de taal niet als een precies horlogemakersgereedschap gebruikt hoeft te worden, hij weet dat de luisteraar geen Eline Vere is. Geen redenen voor terughoudendheid. (De Tachtigers als rock-band, min of meer.) Wat ook bij het opvoeringskarakter hoort: hij voert zichzelf op in zijn gedichten als dichter van het gedicht. Zijn poëtica is door en door theatraal; zijn theater geeft hij een morele strekking, niet door regelrecht politiek te worden, maar door zijn beelden van ethische vraagtekens te voorzien.
Al met al zou je de meest basale thematiek van zijn poëzie kunnen bepalen op: intens leven, daarbij is het het bewustzijn van dat –doorgaans sensueel opgepakte- leven waardoor de intensiteit pas ontketend wordt. Maar –let wel- nooit helemaal bevrijd. Het theater kent een licht tragische inslag.
(Niet verwonderlijk dus dat hij motto van de bundel aan Mallarmé ontleent: “Voor lippen die in puur azuur van dorst verschroeien”. Ook Boskma brandt bij tijd en wijle zijn lippen aan het naar de hemel dorsten van zijn jubelwoorden.)
Intens leven houdt bij Boskma ook in: transformeren. Niet Metamorfosen à la Ovidius. Leven is een non-stop en vloeiend overgaan van de ene toestand in de andere. De dichter heeft ook een favoriete plek om deze transformaties in scène te zetten: de duinenkust van Noord-Holland. (Zijn stijl loopt daar ook op uit: hij streeft wel naar ideeënzuiverheid, maar niet helmaal Platoons, het mag van hem desnoods in de beroemde grot zelve gebeuren, zolang dat maar een fysieke locatie is.) Op een duin staand ziet hij zijn Venus uit de golven stijgen. Met de horizon –ook zo’n transformatieplek- om haar hals. Bevallig en ongrijpbaar, maar wel vleselijk: hij kijkt zijn ogen uit op haar dijen. Wanhopig probeert hij het beeld stil te zetten, ten gunste van de intensiteit; maar wetend dat zij juist daardoor ontglipt.
Dit alles geldt voor alle poëzie van Boskma die ik tot dusverre las (“De aardse komedie”, “Puur”, “Het violette uur”, “Doodsbloei”.), maar niet overal even overtuigend. “Puur” is zo’n prachtbundel omdat het zo glashelder maakt hoe Boskma dicht. Bijna zou ik de gedichten in “Puur” puur platoons “ideaal-poëzie” noemen, ware het niet dat deze gedichten gelukkig zó puur nu ook weer niet zijn, wel zuiver van toon, maar luidruchtig en sensueel. Die dijen blijven mij echt wel bij, evenals verderop de dichter op zijn duin.