Rauw & alsof

Valerie Tack heeft een boek geschreven?! Als er één iemand een boek zou schrijven, dan wel zij! Deze jonge leraar Nederlands zit vol visies, theorieën, bedenkingen en mijmeringen. Het moest er eens van komen om die op papier te zetten.

Rauw & alsof is een roman waarin het hoofdpersonage vele namen krijgt, maar hoe ze heet komen we niet te weten. Vogel, zondagskind, nymfomane, kind van de rekening … Ze verliest haarzelf in kortstondige romances. Ze kiest de mannen amper zelf uit en ondergaat het allemaal. Als trofee steelt ze een kopje waarna ze de man in kwestie niet meer terugziet. Die manier van omgaan is voor haar de verst mogelijke emotionele grens om te bereiken. Vogel heeft een broer, maar die verschijnt amper tijdens het verhaal. Haar moeder is jarenlang onderdrukt door haar man met lichamelijke mishandelingen als standaard communicatiemiddel. Deden de kinderen iets verkeerd, kreeg moeder de rekening gepresenteerd. Ze onderging het allemaal op een rustige en serene manier. Had schrik voor de buren, want ze maande haar man aan om niet in haar gezicht te slaan. Dit is moeilijker te camoufleren. Slechts één keer heeft vader zijn hand geheven naar Vogel, maar moeder bood haarzelf als schild aan. Zo ontsprong Vogel de dans.

“ Hij zei dat doodgeboren kinderen geen naam hoeven te krijgen, omdat ze simpelweg niet bestaan hebben. Ik heb er nooit meer anders over gesproken. Niet met hem en niet met iemand anders. Je vader dronk graag. Maar dat vergaf ik hem. Toen ging hij nog meer drinken. Tot ik in verwachting raakte van jou. Acht maanden lang raakte hij geen druppel aan. Maar jij werd geboren en je was een meisje.”

Dat Vogel geen liefde kent uit haar jeugd neemt ze mee in haar adolescentenperiode. Vele kortstondige relaties – en koffiekopjes – later valt ze voor een kunstenaar. Vogel ervaart een intense invulling van wat liefde zou kunnen zijn. Helaas heeft de kunstenaar een vaste vriendin.

“ Hij die nu daar, met haar, aan zee is.

Hij die haar verkiest.

Haar boven mij.

Ik wil zo graag eens de eerste zijn.

De enige.”



Vogel ziet dit als de zoveelste afkeuring. Er is geen andere uitweg; de man moet sterven. De openingsscene uit Rauw & alsof beschrijft hoe Vogel een man doodt. Ze doet dit zeer doordacht en zonder enige twijfel. Vogel heeft alle stappen netjes uitgekiemd en heeft zelfs al een motief klaar.

“ Ja, ik heb gedaan wat ik moest doen. Hij heeft het niet verdiend, dat niet, maar er zat niets anders op. Het was hij of ik.”

*
*

Ik was al fan van Valerie Tack nog voor ik het boek gelezen had. Ik moest en ik zou Rauw & alsof lezen. Ik heb hem dan werkelijk ook verslonden. De stijl waarmee Tack schrijft is zo mechanisch, helemaal to – the – point. Verwacht je dus niet aan omschrijvingen, dagdromen en feelgood. Deze roman is zo in elkaar gezet dat je verleden en nu in korte hoofdstukken aangeboden krijgt. Ik hou van de getormenteerde protagonist. Ze is zo duister. Haar intenties zijn goed, ze zet haar vriendelijkste masker op. Maar in se is ze graag alleen. Houdt ze van anderen op hun honger te laten zitten en overstijgt het maatschappelijk beeld over hoe een vrouw moet zijn.

‘Ik ben teruggekeerd. Want dat is wat moordenaars doen. Terugkeren naar de plaats delict.’ pag. 9

‘Ja, ik heb gedaan wat ik moest doen. Hij heeft het niet verdiend, dat niet, maar er zat niets anders op. Het was hij of ik.’ pag. 15

Met deze woorden word je meteen in Rauw & alsof getrokken. We volgen een vrouw, door het slachtoffer ‘Vogel’ genoemd. We weten nog niets over Vogel. Hoe en waarom is ze tot deze brute daad gekomen? Waarom zat er niets anders op? Zoveel vragen komen in sneltreinvaart in me op. Dit belooft wat goeds. Gretig lees ik door.

Al heel gauw heb ik een idee waarom het boek Rauw & alsof heet. Het slaat natuurlijk ook op het inhoudelijke verhaal, maar mij valt meteen een soort rauwe manier van vertellen op. Het is alsof de schrijfster, Valerie Tack, ons een vreselijk verhaal te vertellen heeft en ze gaat er geen suikerlaagje overheen gieten om ons te besparen. Wij moeten de pijn van Vogel ervaren. Ik geef mijn eigen interpretatie aan het kopje koffie op de kaft. Het gelijmde kopje… Verdrietig over het nog te komen verhaal van Vogel ga ik verder.

Aan de hand van flashbacks, die met een afbeelding van een dia aangegeven worden, ga je terug naar de jeugd van Vogel. ‘Altijd maar die beelden, dat wat we herinneringen noemen. Als dia’s – klik, klik, klik – roteren ze in mijn hoofd. Steeds maar weer datzelfde rondje.’ Pag. 17. Bij elk stuk dat ik verder lees, word ik alsmaar stiller en verdrietiger. En ik ken het verhaal van Vogel nog niet eens!

We krijgen twee soorten flashbacks te lezen. De hierboven genoemde ‘dia’-herinneringen die niet chronologisch worden verteld en het verhaal van Vogel en het slachtoffer, dat steeds weer een stukje verder in de tijd terug gaat. Het verhaal wordt als het ware beetje bij beetje verder onthuld. Op zich vond ik beide soorten flashbacks prima om te lezen. Het verwarrende was wel de a-chronologische volgorde van tijd en gebeurtenissen.

Inmiddels is het duidelijk dat Vogel in een boerenfamilie in België is opgegroeid, waar vader een enorme alcoholist was en moeder sloeg. Haar broertje kreeg ook wel eens slaag, Vogel niet. Vogel wordt door vader ‘Zusje’ genoemd. ‘Hij houdt het zadel waarop ik zit vast, met één hand. De hand waarmee hij moeder slaat en mij nu leert fietsen.’ pag. 19. Vader is lief, maar vader is ook een bruut. Een duidelijk voorbeeld van dat het leven niet zwart-wit is en ook mensen niet óf alleen heel goed óf alleen heel slecht zijn. Heel verwarrend voor jonge kinderen, voor iedereen eigenlijk, dat er meerdere kanten aan iemand zit.

Terugkomend op Vogel, kon ik me niet compleet in haar inleven. Ik begreep dat ze beschadigd was door een jeugd met een vader die te veel dronk en zijn vrouw sloeg. Maar vreselijk genoeg maken meer kinderen dit mee en ze overstijgen deze ellende en maken iets van hun leven. Vogel heeft een carrière en is een docente op een middelbare school, wordt door mannen en vrouwen opgemerkt, maar kan zich niet binden. Ook weer niets unieks. Wat maakt haar dan anders dan anderen? Waarom is ze zo destructief bezig?

Helaas maakt het boek mijn te hoge verwachtingen niet waar. Niet qua emoties en niet qua interesse. Door de moord in het begin vergat ik dat het boek een roman was, en verwachtte ik eigenlijk een psychologische thriller over het waarom, de achtergronden van de moord. Rauw & alsof valt het beste te typeren als een psychologische roman. We maken de ontwikkeling van Vogel mee en krijgen een blik in haar hoofd. Het verhaal boeide wel, maar ik voelde me na afloop van het boek verward. Ik moest dat, wat ik had gelezen, verwerken en de puntjes met elkaar verbinden.

Tack hanteert een ijzersterke en interessante schrijfstijl, maar ik weet niet of het een grote groep zal aanspreken of dat slechts een bepaalde niche in de lezersmarkt haar op prijs zal stellen. Ik vermoed eerder dat laatste. Ondanks de simpele rauwe stijl, vond ik het verhaal moeilijk te lezen. Je moet goed je aandacht erbij houden.