Vreemdelingen met dezelfde droom

Het verhaal ‘vreemdelingen met dezelfde droom speelt zich af op een stuk land. Vele jaren later zal het bekend worden als Israel. Een groep Joodse mensen, gaat een kibboets oprichten, een droom waarmaken. Een stukje land op aarde maken waar alle Joden kunnen leven. Toch zal al heel snel duidelijk worden dat het heel hard werken is, dat de mensen te maken krijgen met een andere bevolkingsgroep, De Arabieren, die zich niet zomaar van hun land laten verdrijven en waar ze zich toch wel laatdunkend over uitlaten. Dat deze mensen een utopie nastreven wordt al snel duidelijk. Ziektes, droogte, gebrek aan hygiene en de taal niet meester zijn die de Arabieren spreken. Maar ook honger en kindersterfte komen aan de orde. Het is een stuk geschiedenis wat op zeer nauwkeurige manier aan ons, lezer wordt voorgelegd. Naarmate het verhaal vordert, zul je ook hier al snel de hebzucht, corruptie en vooroordelen tegenkomen. Het verhaal wordt door drie personen verteld. Ida, een jong meisje, bijna vrouw die de harde realiteit al snel onder ogen moet zien. Dan is daar David, een oudere man die zichzelf toch wel als leider ziet. Maar die ook overkomt als een man die graag zijn, soms, wellustige gedachten de vrije loop laat gaan. Je ziet in David een man die niet echt zijn verantwoordelijkheden nakomt. En zich verschuilt achter anderen. Dan is daar ook nog Hannah, de vrouw van David. Samen hebben ze een dochter Ruth. Met deze, goed en duidelijk uitgewerkte personages, krijg je een mooi beeld van hoe het leven gaat in een kibboets. Alles bij elkaar een mooi uitgewerkte geschiedenis. Door het verhaal door drie personen te laten vertellen, wordt je aandacht vast gehouden. Persoonlijk vond ik het soms saai, teveel geschiedenis. Het verhaal waar Ida de hoofdrol in speelt wordt vanuit een ander perspectief, lees David en Hannah, steeds opnieuw verteld. De schrijfstijl is klein zodat er meer verhaal op een pagina kan worden geplaatst wat het lezen wat langzamer maakt. Je moet opletten en bij het verhaal blijven. Toch zie je dat er aandacht is besteed aan het totaal plaatje, alleen heb ik de cover nog niet helemaal begrepen.

Een prachtig boek over Joodse pioniers die vanuit eenzelfde droom verschillend dromen. Heel goed opgebouwd en menselijk beschreven. Qua thema’s valt er in dit boek veel te ontdekken: collectief belang, individuele belangen, man-vrouw verhouding, joodse religie, moederschap, hoop, vertrouwen, louterend vuur, etc. Bijzonder in dit boek is hoe de drie perspectieven steeds iets meer blootleggen van het verhaal, waardoor helder wordt wie de verteller is en wat er met haar/hem gebeurd is.

Vreemdelingen, mensen die elkaar niet kennen, komen samen in 1921 in Palestina om gezamenlijk een kibboets te starten en een nieuwe toekomst op te bouwen in een land dat later Israel wordt. Vreemdelingen voor elkaar en vreemdelingen in het land waar de Arabieren hun nederzettingen hebben gevestigd. Het verhaal start met een proloog door de verteller. Iemand die gedreven is om dit verhaal te vertellen omdat er een leugen rondom haar dood is ontstaan. Het deel daarna is geschreven vanuit Ida, een jonge vrouw afkomstig uit Rusland. Voor Ida start een nieuw leven. Ze is jong en onbevangen, soms een beetje naief. Ze gaat open en vol verwachting deze nieuwe stap aan. Ze observeert scherp, probeert contact met gelijkgestemden op te bouwen en werkt actief mee aan de nieuwe gemeenschap.
Het tweede deel wordt geschreven vanuit David. Hij heeft al eerder meegebouwd aan een kibboets. Hij was daar niet de leider. Nu hij weg moet vluchten richt hij zich op zijn positie in de nieuwe groep. Hij wil leiden en hij wil niet dat iemand te weten komt dat hij schuldig is aan doodslag. Daarnaast is David een man die graag de lusten en minder de lasten wil dragen.
Het derde perspectief wordt vormgegeven door Hannah, de vrouw van David. Zij probeert haar rollen te combineren, die van trouwe dochter (met de opdracht van haar moeder om bij haar vader te blijven), die van liefdevolle echtgenote en die van moeder. Zij lijkt heel dienend, maar wordt geconfronteerd met verlies, verdriet en verraad.
Daar waar in de kibboets David en de mannen het voor het zeggen hebben, blijkt dat de gebeurtenissen rondom de vrouwen bepalender zijn voor het voortbestaan van de gemeenschap. Hoe passend als je je realiseert dat de joodse erfelijkheidslijn via vrouwen loopt.

Alison Pick heeft drie veelgeprezen dichtbundels gepubliceerd. Haar roman Far to Go (in het Nederlands verschenen als Donderdagskind) werd genomineerd voor de Man Booker Prize, won de Canadian Jewish Award for Fiction en werd door de Toronto Star genoemd als een van de tien beste boeken van het jaar.

Vreemdelingen met dezelfde droom is het meeslepend verhaal over het leven van jonge idealisten in een kibboets aan het begin van de twintigste eeuw. Het leest niet alleen als een avontuurlijk verhaal maar werpt ook morele vragen op over idealisme, privacy, gelijkheid, corruptie en oorlog
Alison Pick is een getalenteerde verteller. Dat zij ook een uitstekende historische schrijver is, is voor mij een heerlijke bonus.
Vreemdelingen met dezelfde droom is het verhaal van enkele Joodse pioniers, twee jonge vrouwen en man, die de pogroms ontvluchten en een kibboets stichten op een stuk land dat later de staat Israël zal worden.Het idealisme slaat al snel om in pragmatisme en de utopische droom wordt verscheurd door menselijke verwikkelingen.

Het boek is opgedeeld in 3 delen.
Het meerlagige verhaal wordt verteld door een geest en vanuit de afzonderlijke perspectieven van drie personages, Ida, David en Hannah. Met mijn gebrek aan kennis van de oude Joodse geschiedenis en taal, heb ik dit boek aangevuld met enkele google-zoekacties, maar dat vind ik een goede zaak. Ik heb hierdoor veel geleerd dat ik anders niet zou geweten hebben.
Ida een jonge vrouw die veel belang hecht aan haar voorouders en joodse tradities.
David; die zichzelf als leider benoemd, hij verwacht dat zijn volgelingen trouw zijn aan de kibboets maar zelf neemt hij het niet zo nauw met het woord trouw. Ook maakt hij verschillende fouten, komt zijn verantwoordelijkheid niet na. Steekt zichzelf ook weg achter anderen
Hannah, vrouw van David, moeder van Ruth. Ze heeft het vooral moeilijk met het niet zelfstandig kunnen opvoeden van haar dochter.
Vreemdelingen met dezelfde droom is een buitengewoon intieme reis van wat het betekent om niet alleen een land van beloofde joodse overerving te veroveren en terug te eisen, maar ook van de behoeften van het individu versus de behoeften van de gemeenschap; de spanning tussen hoop en zijn altijd vernieuwende gevoel van idealisme tegen de ontberingen van de sobere samenwerking in de realiteit, gebrek aan middelen en soms teleurstellende en zelfs verwoestende uitkomsten; en de steeds veranderende dynamiek tussen macht, voorziening, corruptie en gelijkheid.
Dit boek geef ik 5 sterren. Ik werd als het ware in het verhaal gezogen Het is geschreven met intelligentie en tederheid, en roept een plot op dat gevuld is met terughoudend geweld en hartstochtelijke hoop. Lezers zullen snel ondergedompeld worden in het verhaal, aangezien iemand zelf lid kan worden van deze jonge, naïeve, maar toch hoopvolle kibboets, en ingewijd wordt in de interne worstelingen van zijn complexe karakters wiens heerschappij over zichzelf, vecht met de hogere roeping om toe te geven aan de geloof en levensonderhoud van een collectief en zijn idealen. Het belangrijkste voor mij was dat het verhaal me volledig naar een andere tijd en cultuur bracht, me onderdompelde in de levens van de personages, mijn aandacht op de laatste pagina vestigde en me liet verlangen naar meer. Het boek heeft mijn verwachtingen hoog overschreden.

Ik vond het geen moeilijk boek om te lezen, hooguit het begin om in het verhaal te komen, maar wel om na te vertellen. Het verhaal wordt verteld vanuit een geest (Sarah) èn drie verschillende perspectieven. Hoe de geest het bij leven heeft beleefd en hopend dat de waarheid aan het licht komt. Wie die geest is, kom je na afloop van het hoofdstuk Ida achter. Naast Ida zijn er nog twee delen: David en Hannah. Er komen veel Hebreeuwse woorden in voor. Van tevoren zou ik het boek niet gepakt hebben, maar ik beveel het nu wel aan anderen aan, dat zegt genoeg.

Geschreven bij Vreemdelingen met dezelfde droom

Interessant onderwerp maar niet heel pakkend geschreven.

Het is kort na 1920. Voorzichtig krijgt het zionisme vorm in Erets Jisraël, het eigen land van de Joden, het beloofde land uit de Bijbel. De meesten van hen komen uit verschillende Europese landen, de meesten van hen hebben geleden onder pogroms, en lijden daar in de ziel nog steeds onder.
We volgen drie kolonisten, chaloetsiem, Ida, David en Hannah, die beginnen een woest en dor stuk land vlakbij een eenvoudige Arabische nederzetting te ontginnen. Ze zijn verstoken van vrijwel welke hulpmiddelen dan ook. Ze doen alles met hun blote handen, te beginnen met het verwijderen van stenen uit de aarde. Die stenen zijn hun stoelen. Ze slapen in tenten. Ze hebben niet genoeg te eten, ze worden ziek van de malaria, er zijn weinig medicijnen, ieder klein wondje kan de dood veroorzaken. De meesten van hen wantrouwen hun Arabische buren, een soort half-nomaden, die wonen in eenvoudige huisjes, die zij ook weer makkelijk verlaten. De ergste vijand van de kolonisten zijn echter de kolonisten zelf: homo homini lupus, zei Hobbes al.

Ida is een jonge vrouw, die al veel heeft meegemaakt maar voor wie het leven nu pas gaat beginnen; David is als zijn beroemde naamgenoot koning David uit het Oude Testament en de leider van deze groep chaloetsiem; niet alleen drukken de verantwoordelijkheden hem zwaar, maar ook kan hij zijn aanvechtingen en gevoelens moeilijk de baas. - David heet niet voor niets naar de bijbelse koning. - Hannah is Davids vrouw, haar eerste kind heeft zij moeten opgeven ten bate van het algemeen belang van de groep: er moet eerst gewerkt worden en er is te weinig voedsel om baby’s te voeden. Hannah kan David zijn zonden tot op zekere hoogte vergeven maar haar moederhart en moederschoot spreken een andere taal.

Het is een andere chaloets die ons door het verhaal voert: Sarah, de tentgenote van Ida en geliefde van David. Vanwege haar staat van zijn, is zij in staat zich vrijelijk door de tijd en ruimte te bewegen. Dat klinkt een beetje cryptisch maar voor wie de roman gaat lezen zal dat spoedig duidelijk worden. Ik ben voorzichtig met de spoilers, hoop ik.
We krijgen zo’n beetje drie maal hetzelfde relaas te horen, het verhaal van het begin van deze nederzetting en de gebeurtenissen die zich voordoen. Het verhaal vanuit het perspectief van Ida, David en Hannah. Enerzijds worden bepaalde aspecten en voorvallen duidelijker door de drie verschillende perspectieven, de drie verhalen van drie verschillende personages met hun eigen beweegredenen en achtergronden. Anderzijds wordt het verhaal drie maal verteld, waardoor de gebeurtenissen en hun impact, juist door die herhaling - drie maal, evenzeer bijbels -, geïntensiveerd worden. Wat er geschiedt is heftig maar toch klinkt door de tekst heen het vertraagde en repetitieve leven van de chaloetsiem. Niet dat zij lanterfanten, geenszins, ze werken dag en nacht, maar het leven is basaal, alsmaar hetzelfde en er is weinig afleiding. En doordat het verhaal driemaal verteld wordt krijgt het een enorme diepte en gelaagdheid.
Het verhaal krijgt ook diepte door de verschillende motieven die Pick steeds terug laat keren.
De belangrijkste daarvan is de pop die Salaam heet, de pop van Ruth, het dochtertje van David en Hannah, haar enige speelgoed en haar enige maatje, er zijn geen nandere kinderen in de nederzetting; dat was namelijk niet de bedoeling. Die pop is van een Arabisch meisje geweest, Sakina, een speelgenootje van Ruth, en draagt daarom een Arabische naam. De pop is niet meer dan een oud en vies kussen, met een hidjab die kan veranderen in een kipa (keppeltje). De pop is een symbool van de goede verstandhouding tussen Joden en Arabieren. Toch kan die pop maar om de beurt Arabisch en Joods zijn, de hoofddoek is beurtelings kipa of hidjab, niet tegelijk. De pop is symbool het aanvankelijke respect dat beide bevolkingsgroepen voor elkaar voelen en terzelfder tijd symbool voor de diepe dichotomie tussen beide bevolkingsgroepen.