STEELY DAN 2 AGAINST NATURE

Gedistingeerd rockduo, dat in de jaren zeventig
popmuziek binnen handbereik van de jazz brengt met geniale composities, vlijmscherpe teksten
en subliem productiewerk. De uit New York afkomstige Donald Fagen en Walter Becker spelen in
de jaren zestig twee jaar in de groep Jay & The Americans en dragen zo bij aan Capture
The Moment. Als producer Gary Katz de twee een songschrijfcontract bij ABC/Dunhill bezorgt,
resulteert dat wel in een aantal nummers voor derden, maar Katz ziet er meer perspectief in om
Donald en Walter hun eigen songs te laten uitvoeren met een speciaal daartoe geformeerde
groep. De naam wordt Steely Dan, naar een roemruchte dildo uit William Burroughs' boek The
Naked Lunch. De eerste release is de in de loop der jaren bijzonder zeldzaam geworden single
Dallas/Sail The Waterway (Probe '72). Met drummer Jim Hodder, gitarist Denny Dias, zanger Dave
Palmer en dikwijls (steel)gitarist Jeff (bijgenaamd 'Skunk') Baxter neemt men Can'T Buy A Thrill
op, waarvan het nummer Do It Again uitgroeit tot een wereldhit. Het met enkele langere,
experimentele songs gevulde Countdown To Ecstasy is commercieel niet zo'n succes maar in
artistiek opzicht intrigerend; toch kunnen weinigen nog bevroeden dat de 'Dan' tot een van de
belangrijkste van de jaren zeventig zal moeten worden gerekend. De 'intellectuelen' Becker en
Fagen slagen er in toenemende mate in gemakkelijk in het gehoor liggende muziek te produceren
die ingewikkeld in elkaar zit. Jazzy ondertonen, Latijns-amerikaanse invloeden en de scherpe
teksten zijn de belangrijkste ingrediënten van een nieuw, volstrekt eigen geluid. De
productietechnieken van het duo en Katz, het resultaat van talloze uren experimenteren, behoren
tot de meest geavanceerde van de jaren zeventig. Omdat het niet lukt die perfectie op het
podium te evenaren, stopt de groep in '74 met optreden. Zanger Palmer vertrekt dan naar (Big)
Whakoo. Pretzel Logic is de eerste plaat waarop het gedistingeerde geluid van Steely Dan volledig
tot haar recht komt. Na deze plaat stapt Baxter, aanvankelijk een inhuurkracht maar al snel een
vast lid, over naar The Doobie Brothers. Ook Hodder ruimt dan het veld. Op Katy Lied put het duo
uit een groot arsenaal muzikaal goed onderlegde sessiemuzikanten als gitaristen Elliot Randall en
Dias, slagwerker Jeff Porcaro en vele anderen. De geheimzinnigheid rond Steely Dan wordt in
stand gehouden doordat het duo slechts sporadisch interviews doet. The Royal Scam wordt door
velen gezien als een voorlopig hoogtepunt; het is een uiterst evenwichtig album dat ook na
tientallen malen draaien geheimen blijft prijsgeven. Op Aja kiest de groep wederom voor wat
langer uitgesponnen nummers met prominente jazz-invloeden. De grote toegankelijkheid bewijst
hoe het gezelschap sinds Countdown To Ecstasy is gegroeid. In '78 verleggen de twee hun
activiteiten van de west- naar de oostkust, waar Fagen betrokken raakt bij de productie van het
vreemdsoortige groepje Rootboy Slim & The Sex Change. Hoe arrogant de werkwijze
van Becker en Fagen is, ervaart ook Dire Straits-gitarist Mark Knopfler. Van de vele uren
gitaarsolo's die men hem op band laat zetten, wordt uiteindelijk zeven seconden op Gaucho
ingemixed. Het luxueus klinkende Gaucho betekent het voorlopige einde van een tijdperk. Na in
Amerika vijf gouden en twee platina albums te hebben gehaald, hebben Becker en Fagen genoeg
van elkaars gezelschap. Fagen levert een bijdrage aan de soundtrack van de animatiefilm Heavy
Metal, maar verrassender is het relatief snelle verschijnen van zijn soloplaat The Nightfly, die
dezelfde hoge kwaliteit heeft als het groepswerk. Het album is gebaseerd op herinneringen aan
zijn jeugd in de jaren vijftig, vooral aan de nachten die de jonge Donald doorbracht met het
luisteren naar jazz-stations: voor de hoes van Kamakiriad laat Fagen zich dan ook fotograferen als
Dj. De van een zware drugsverslaving en dito aanrijding genezen Becker legt zich ondertussen toe
op het produceren van China Crisis, Fra Lippo Lippi en Rickie Lee Jones en later (in de jaren
negentig) op acts die verbonden zijn aan de labels Windham Hill Jazz en Triloka. Het enige
gezamenlijke wapenfeit van Becker en Fagen in de jaren tachtig bestaat uit hun aanwezigheid als
gastmuzikanten op het door Gary Katz geproduceerde debuutalbum Zazu van Rosie Vela. In '88
schrijft Fagen de muziek voor de film Bright Lights, Big City. Vervolgens ontpopt hij zich als de
drijvende kracht achter de New York Rock & Soul Revue, waarmee hij Live At The
Beacon Theatre maakt, waarop diverse Steely Dan-klassiekers live te horen zijn en waaraan ook
Becker meewerkt. Na bijna elf jaar komt Fagen eindelijk met zijn tweede solo-CD Kamakiriad. Het
album vertelt een verhaal dat zich ditmaal niet in het verleden maar in de toekomst afspeelt.
Kamakiriad refereert aan de latere Steely Dan en is alles tot in de kleinste details uitgewerkt. Toch
zijn de reacties minder enthousiast dan op de voorganger. Wel kondigt Kamakiriad aan dat de
langverwachte Dan-reünie nakende is. De traditioneel door Gary Katz bezette producersstoel is bij
de opnamen ingenomen door Walter Becker. In '93 is het zover: op 13 augustus begint in Detroit
de reünietoer. Steely Dan-klassiekers worden afgewisseld met materiaal van Fagens solo-platen
en een paar nieuwe nummers van Becker. De registratie van deze optredens is te horen op Alive
In America. December '93 verschijnt Citizen Steely Dan, een vierdelige CD-box met het gehele
oeuvre van de groep, op Dallas/Sail The Waterway na. Het enige extraatje is een demo-versie van
Everyone's Gone To The Movies. Als tegenprestatie voor zijn werk aan Kamakiriad co-procudeert
Fagen de eerste soloplaat van Walter Becker. Door de vrijblijvende aanpak en Beckers beperkte
zangcapaciteiten haalt 11 Tracks Of Whack echter niet de hoge kwaliteit van de Dan samen of
Fagen solo. In '96 wordt het tweede deel van de reünietoer ingezet en is Steely Dan voor het eerst
live in Nederland (Ahoy', Rotterdam) te bewonderen. De set is muzikaal tot in de puntjes
verzorgd, visueel valt er zoals verwacht weinig tot niks te beleven. Het wachten is op een
aangekondigde nieuwe studio-CD, die uiteindelijk begin '00 verschijnt. Zoals te verwachten
hebben de opnames veel langer geduurd dan gepland en zijn de studiokosten de pan uit gerezen,
maar gelukkig valt het resultaat niet tegen. Two Against Nature, opgenomen met relatief
onbekende jazzers uit New York (o.a. gitarist Jon Herrington), zowel als gevierde sessiecats (o.a.
drummer Ricky Lawson), is een waardige toevoeging aan het Steely Dan-oeuvre, juist door het
vrijwel ontbreken van moderne invloeden (Kamakiriad klinkt ter vergelijking een stuk hipper).
Over de hele wereld is de reactie op het album positief. Monter begint het duo aan een
wereldtournee van 56 data (o.a. Ahoy'), met een elfkoppige band waarin ook Dan-oudgediende
Cornelius Bumpus (sax) van de partij is. Juni '00 verschijnt de soundtrack van de Jim Carrey-film
Me, Myself & Irene, waarop acht songs van Steely Dan, gespeeld door artiesten als
Smash Mouth, Wilco en Ben Folds Five. Two Against Nature verkoopt als een trein en als klap op de
vuurpijl gaat Steely Dan er begin '01 met vier prestigieuze Grammy Awards (o.a. 'Best Album')
vandoor. Enkele maanden later ontvangen Fagen en Becker een eredoctoraat van het Berklee
College Of Music in Boston. De heren beloven plechtig dat een volgend studioalbum ditmaal geen
twintig jaar op zich zal laten wachten. Everything Must Go verschijnt in juni '03 en is in minder dan
een jaar opgenomen met een verse groep muzikanten. Zeker de helft van de songs ontstijgt het
materiaal van Two Against Nature en kent melodieën en teksten zo scherp als in de hoogtijdagen,
eind jaren zeventig. Steely Dan toert van juli tot oktober en verontschuldigt zich op de (overigens
zeer goed door Becker en Fagen zelf onderhouden) website voor het feit dat de tournee tot
Noord-Amerika beperkt zal blijven. Daarna wordt het weer stil rond de band.

Bron: OOR
Popencyclopedie