Bokman

In november las ik een gedicht uit Revisor #20, geschreven door Dean Bowen. Tot het moment dat ik dit gedicht las had ik wel eerder over Bowen gehoord maar nog niet eerder iets van zijn hand gelezen.

In een interview op Hiphopinjesmoel zegt Bowen over zijn debuutbundel:

het gaat over de erfenis van kolonialiteit, verborgen geschiedenissen, racisme, klassisme; het zit er allemaal in. Het voelt rot om het te zeggen maar ik denk dat dat geholpen heeft. Tegelijkertijd: het zijn de dingen waarmee ik de afgelopen jaren bezig ben geweest dus ook de dingen waar ik over schrijf.

De thema’s zoals hij deze omschrijft in het interview komen overeen met de thema’s die ik zelf ook genoteerd heb tijdens het het lezen en herlezen van ‘Bokman’, al haalde ik kolonialiteit er pas later uit, domweg omdat ik bij kolonialiteit altijd aan Indonesië denk en minder snel aan bijvoorbeeld Suriname, terwijl ik mij de onafhankelijkheidsverklaring nog herinner van november 1975, dit werd destijds uitgebreid besproken in de klas.

Spelen met taal
Toen ik ‘Bokman’ voor het eerst las moest ik enorm wennen, ik houd van moderne poëzie, ik vind het mooi om te zien hoe dichters van nu omgaan met taal maar ik moest wennen aan de plaatsing van de woorden, de mis plaatsing van lidwoorden en het gebruik van niet Nederlandse woorden, Bowen speelt letterlijk, heel letterlijk met taal. Toen ik daar eenmaal aan gewend was vond ik het waanzinnig, ik bedoel, de nummering is bijzonder (i, ii/, etc.), ik zie Arabische woorden waarvan ik de betekenis niet ken (pagina 64 en 65), Russische woorden (denk ik?) op pagina 71 en Turkse woorden op pagina 73 (‘ruhunun yüklerini’ = ‘de last van zijn ziel’, vertelt Google mij), mooi hoe hij deze verwerkt in zijn gedichten, en dat ik van sommige woorden de betekenis niet ken, dat hindert mij totaal niet.

De gedichten
Het eerste gedicht ‘troebel vaarwater’ begint met

'Kapseizen
is een grootstedelijk gemoed
dat vriendelijk de koffie
weigert. Het koekje'

Tijdens de eerste paar herlezingen schreef ik op mijn notitieblok: ‘de eerste zin kan ik bevatten, maar de tweede zin, ‘Het koekje’ zit mij dwars, verwijst de dichter hier naar de zin die Koningin Maxima ooit uitsprak over het niet bestaan van de Nederlandse identiteit (‘Nederland is een koekje bij de koffie’?)’? Pas na de vijfde lezing van ‘Bokman’ had ik door dat het in ‘Bokman’ niet alleen om de betekenis van de woorden gaat maar juist ook om de letterlijke plaatsing van de woorden, zoals ik hierboven al zeg. Vervolgens ging ik alle gedichten in de bundel te lijf met mijn markeerstift, het kwartje was gevallen, taal, taal en nog eens taal, het gaat niet alleen om de betekenis maar vooral ook, durf ik dit hardop te zeggen, om de plaatsing en misplaatsing van de woorden.

‘Bokman’ leverde Bowen een nominatie op voor de C. Buddinghprijs voor het beste debuut en 2019 begon vervolgens goed voor hem, hij staat met zijn eerste dichtbundel ‘Bokman’ niet alleen op de longlist van De Grote Poëzieprijs, hij is ook benoemd tot stadsdichter van Rotterdam.
(ARDNAS - een online magazine over literatuur)