Het lichtje in de verte

Prachtig boekje, ontroerend en verrassend. Maar wat bedoelt de schrijver nu precies? Een doordenker.

Al vanaf de allereerste zin is duidelijk dat het geen simpel verhaaltje wordt. Een man, zonder naam en zonder duidelijke leeftijd maar overduidelijk niet meer de allerjongste, bericht meteen dat hij naar het afgelegen en uitgestorven dorp is gekomen om te verdwijnen. Het waarom is (en wordt) niet helemaal duidelijk en het hoe en wanneer blijkt ook niet zo eenvoudig. In zijn eenzaamheid leeft hij heel dicht bij en met de natuur.
Hoewel hij toe is aan verdwijnen, is hij toch nieuwsgierig naar het lichtje in de verte, aan de andere kant van het dal, dat 's avonds laat elke dag weer aan gaat. Wie woont daar dan, net zo afgelegen als hijzelf of misschien nog meer afgezonderd? Hij gaat op onderzoek uit.
En hij vindt de lichtbron. En meer dan dat. Hij treft daar een bijzonder jongetje aan, dat zelf voor zijn huishouden zorgt, keurig gedisciplineerd zijn taken en huiswerk doet, in volledige afzondering van ouders of andere mensen om hem heen. Er ontstaat een bijzondere vriendschap tussen het jongetje en de man. De man wil meer over het leven van de jongen weten en gaat op onderzoek uit. Zijn bevindingen maakten mij een beetje verdrietig.
Tegelijkertijd besteedt de jongen tijd aan het prepareren van een eigen plek waar de man uiteindelijk ook bij hem kan zijn.
Meer kan ik er eigenlijk niet over schrijven zonder al te veel prijs te geven. Dat zou jammer zijn, want het zelf meebewegen in het verhaal is nu juist zo mooi. Ook zo indrukwekkend om te weten dat er een moment komt dat daar nóg een lichtje zal stralen.

Een oude man heeft zijn intrek genomen in een vervallen huisje, zonder nutsvoorzieningen of enige luxe, in een compleet uitgestorven bergdorpje. Zoals hijzelf zegt is hij daar 'gekomen om te verdwijnen'. Een opmerkelijke uitspraak, want het is de vraag wat hij bedoelt met 'verdwijnen'. De dagen brengt hij door met het observeren van alles wat de flora en fauna in de omgeving hem biedt. Hij lijkt te praten met de zwaluwen die langs hem scheren en zit daarbij 'roerloos op een ijzeren stoel waarvan de poten steeds dieper in de grond wegzakken'. Al op de eerste bladzijde zijn het deze motieven die de sfeer bepalen en regelmatig zullen ze terugkeren in deze novelle.

Niet alleen praat hij tegen zwaluwen, glimwormen en vlinders, maar ook tegen bomen. Alles om hem heen lijkt zijn oneindige fascinatie op te roepen, waarover hij filosofeert en zichzelf existentiële levensvragen stelt. Door middel van stream of consciousness laat auteur hem vertellen over al zijn handelingen, zijn hersenspinsels en over de elementen van de seizoenen, waardoor het verhaal een zintuiglijk karakter krijgt. Alsof je als lezer meeloopt door de verlaten straatjes, de kou van de sneeuw voelt en de verwondering ervaart over het natuurschoon.

Wanneer de duisternis ingevallen is, ziet de anonieme ik-verteller aan de andere kant van het dal ineens een lichtje aangaan. Steeds op dezelfde tijd, het intrigeert hem. Om boodschappen te doen bij de stinkende winkel in het dorp daalt hij de volgende dag van zijn berg af. Dat zijn de weinige momenten dat hij menselijk contact heeft. Hij bezoekt iemand die zich bezighoudt met bovennatuurlijk leven. Deze oppert dat het licht misschien te maken heeft met de breuklijn door het gebied, de bevingen van de aarde die daardoor soms ontstaan en de energie van de aardstraling die licht kan veroorzaken. Het lichtje blijft hem danig bezig houden en geleid door zijn nieuwsgierigheid gaat hij op onderzoek uit.

Ook het jongetje woont alleen in een verlaten dorpje in het bos. Regelmatig gaat de verteller bij hem langs. Hij blijft echter voor de openstaande deur staan en door hem hulp aan te bieden probeert het ijs te breken. "Nee, dank u, ik ben gewend af te wassen', antwoordde hij vriendelijk.' De zelfstandigheid van het gereserveerde, ordelijke jongetje dat heel plichtsgetrouw zijn bezigheden heeft, is vertederend en fascineert hem steeds meer. Langzamerhand raken ze vertrouwd met elkaars aanwezigheid, mag hij binnenkomen en eten ze samen. Dan vertelt het jongetje hem dat hij elke avond beneden in het dorp naar school gaat. Nee, niet naar de dagschool, "Die is voor de andere kinderen', antwoordde hij.'

Moresco bouwt het sprookjesachtige verhaal langzaam op. Gedoseerd geeft hij aanwijzingen weg en creëert een sfeer die steeds mysterieuzer wordt. Er wordt een spelletje met de lezer gespeeld, door het introduceren van magisch-realistische accenten. Deze zijn onlosmakelijk verbonden met de werkelijkheid zoals de verteller die ervaart. Het antwoord op de vraag of het knulletje een zinsbegoocheling is of niet, wordt gestaag duidelijker. Er lijkt sprake te zijn van twee naast elkaar bewegende universums, waarvan de grenzen elkaar af en toe raken en gaandeweg transparanter worden. Realiteit en metafysische elementen versmelten met elkaar en vormen dan een eenheid.

Waar de oude man vandaan komt, wat hij daar komt doen, waarom hij kiest te wonen in een gehuchtje met vergane glorie, we kunnen er alleen maar naar gissen. Hij laat merken gelukkig en tevreden te zijn, maar hij maakt zijn angsten en onzekerheden met betrekking tot de aardbevingen, wilde honden, de nietsontziende grillen van de natuur, ook duidelijk. Verrassend is de wisseling van perspectief aan het einde van het verhaal. Een einde dat in een onoplettend moment gemist zou kunnen worden, maar dan gaat de lezer een lichtje op en blijft hij achter met een beduusd gevoel.

'En op een dag zal daar vlakbij nog een ander lichtje aangaan…'

Het leest lekker weg maar voor iemand die net als ik een hekel heeft aan overdadig gebruik van verkleinwoorden is het een hele opgave om door de ergernis heen te lezen. Persoonlijk begrijp ik de loftuitingen niet zo. Het hele boek deed me aan een slecht geschreven verhaal van een Murakami imitator denken.

Het is een prachtig boek. Zeer gelaagd en daardoor geeft het stof tot nadenken.