Je onvervangbare hersenen

Met veel enthousiasme las ik de vergelijkbare boeken over darmen die eerder verschenen, en dat maakte mij extra nieuwsgierig naar Je onmisbare hersenen over, juist ja, de hersenen. Het boek is geschreven door een jonge Noorse vrouw die inmiddels is gepromoveerd en werkt aan de universiteit. In het boek, dat is opgedeeld in verschillende hoofdstukken, haalt ze regelmatig voorbeelden uit haar werkpraktijk aan.

Na een inleiding over hoe onze hersenen nu eigenlijk in elkaar zitten, volgen hoofdstukken over verschillende onderwerpen waar ons brein een rol speelt. De hoofdstukken over het geheugen en leren, over intelligentie en over eten met je brein spraken mij in het bijzonder aan. Het is vlot geschreven en zaken worden duidelijk uitgelegd en geillustreerd. Ook de voorbeelden zijn goed gekozen: een uitzonderlijke of opmerkelijk voorval of iets dat iedereen herkent bij zichzelf of mensen in de omgeving. De schrijfster haalt bijvoorbeeld ook een voorbeeld van Rain Man aan, goed gekozen om een vrij lastig onderwerp te illustreren, vrijwel iedereen zal de film herkennen. Dat de auteur uit Noorwegen komt, merk je aan sommige voorbeelden die ze aanhaalt. Dat is niet storend overigens, maar goed om te weten.


Het boek is erg boeiend, en net als dat voor mij een aantal hoofdstukken meer aanspreken waren, zal dat ook zo voor andere lezers zijn. Toch is dit geen boek dat je in één keer uit “moet” lezen. Dan zijn het te veel feiten, te veel details, te veel nieuws, waardoor het niet goed blijft hangen. Ik las zo om de dag een hoofdstuk en vertelde daar dan tegen andere mensen in mijn omgeving over. Het boek heeft me op een andere manier naar gewone, dagelijkse, dingen laten kijken. De inhoud van het boek geeft op een aantrekkelijke en duidelijke manier inzicht in de werking van ons brein aan de hand van alledaagse voorbeelden. En die voorbeelden en de achterliggende informatie doen het goed op feesten en partijen!

Leest lekker makkelijk weg, leerzaam en herkenbare anekdotische situaties.

Het boek is simplistisch geschreven en het begin was erg moeilijk om doorheen te komen. Uiteindelijk een verhaal met duidelijke voorbeelden over hoe het brein werkt, maar zonder duidelijke lijn in het verhaal. Het boek 'Wij zijn ons brein' daarentegen is in één klap uit te lezen (ook al kent ook dit boek zijn mankementen, bijvoorbeeld in het hoofdstuk over autisme waar enkel savanten worden besproken.

Kaja Nordengen begint haar boek over de hersenen bij de oude Egyptenaren, die de hersenen zagen als afval. Inmiddels zijn we vele eeuwen verder en is er veelvuldig onderzoek gedaan naar hersenen en hun werking. In het boek beschrijft Kaja op een duidelijke wijze alle facetten die te maken hebben met het brein, een prachtig, complex en raadselachtig orgaan waar inmiddels de nodige kennis over is maar er is nog altijd oneindig veel wat nog niet bekend is over de hersenen.

Op vlotte en heldere wijze wordt in het boek verhaalt over alle functies van de hersenen, het wordt duidelijk aan de hand van voorbeelden en illustraties hoe de hersenen in elkaar zitten en welke gedeeltes er allemaal zijn en wat hun functie is. Ook wordt duidelijk waarom het werkt zoals het werkt en welke invloed de hersenen hebben op ons hele functioneren.

Waar komt gedrag vandaan en persoonlijkheid. Hoe leert de mens en wat is de functie van het langetermijn en kortetermijn geheugen. Dit wordt duidelijk uitgelegd aan de hand van voorbeelden en de onderzoeken die zijn gedaan met ratten. Er wordt gekeken hoe ziektes werken in onze hersenen hoewel hier nog lang niet alles over bekend is het erg interessant om te lezen hoe het werkt.
Herinneringen, hoe zien we die en hoe kijken we naar de wereld om ons heen, is het beeld dat je hebt het daadwerkelijke beeld of wordt deze gevormd door eerdere ervaringen van zien, proeven en ruiken.

Wordt er nu eindelijk eens afgerekend met het gerucht dat mannen beter in de weg vinden zijn als vrouwen. Je leest wat intelligentie is, hoe cultuur invloed heeft op je hersenen. Hoe marketing in de voedingsindustrie onze hersenen beïnvloed en de marketing hier handig gebruik van maakt. Hoe de hersenen werken bij een verslaving en bij eten en seks.

Emoties zijn er omdat ons brein ons daartoe in staat stelt. Zenuwcellen in de hersenen communiceren met elkaar, wat zorgt voor onze gedachten en gevoelens. Door de onderzoeken die er al plaats hebben gevonden weten we dit en kunnen we de hersenen steeds beter begrijpen en kunnen medici hierop anticiperen. Want ziekten van de hersenen en het zenuwstelsel, hoewel we ons dat niet snel realiseren kosten de samenleving net zoveel als hart- en vaatziekten, kanker en diabetes bij elkaar.

Door het lezen van dit boek ga je heel veel zaken beter begrijpen en het is fascinerend om op te merken hoe de hersenen de motor zijn voor onze lichaam en geest. Zouden we de hersenen net als de Egyptenaren als afval zien dan was de wereld er niet geweest zoals die er nu is.

Onze hersenen zijn van belang voor het succes en het voortbestaan van onze soort, stelt Kaja Nordengen in haar boek ‘Je onvervangbare hersenen'. Nordengen is neuroloog en doet onderzoek naar de werking van ons brein om ziekten als Alzheimer en depressie beter te begrijpen. Het is een zeer toegankelijk boek met goede duidelijke illustraties en concrete voorbeelden uit het leven van alledag dat laat zien wat er in onze brein omgaat.

Het mag duidelijk zijn, we kunnen niet zonder onze hersenen. De relatief kleine grijze massa in onze hoofd, het bolwerk van neuronen die met elkaar communiceren door middel van chemische processen, is uiterst belangrijk, want ze spelen een grote rol bij de alle daagse dingen als eten, ruiken, horen en waarnemen. De hersenen leveren ook een belangrijk aandeel bij emoties als liefhebben, jaloezie en angst. Het geheugen bijvoorbeeld slaat herinneringen beter op, wanneer gebeurtenissen gepaard gaan met emoties. Hoewel wisselende hersendelen actief zijn bij verschillende emoties, - behalve bij seks want dan zijn alle gebieden actief -, blijkt de hersenschors veelal de verbindende schakel te zijn.

De hersenen kunnen ons waarschuwen, maar ook misleiden. Zogeheten valse herinneringen zijn daar het bewijs van. In haar boek laat de auteur zien hoe de reclamewereld en de voedingsindustrie handig inspelen op de misleidingen van ons brein door het benadrukken van kleur, geur en smaak. Nordengen beschrijft niet alleen wat voeding doet met onze hersenen, maar ook welke schade verslavingen als drugs en alcohol in ons brein aanrichten.

Als neuroloog benadert Kaja Nordengen dit onderwerp vanuit een strikt wetenschappelijke visie die stelt dat ook psychische aandoeningen die altijd beschouwd werden als ziekten van de geest hun oorzaak hebben in de hersenen als gevolg van verstoorde chemische processen. Ofwel: al het psychische is in feite fysiek. Ook onze persoonlijkheid is een combinatie van genetisch materiaal en unieke verbindingen in onze hersenen.
Hersenen kunnen (nog) niet vervangen worden door een transplantaat, toch is de situatie niet helemaal uitzichtloos, want onze hersenen zijn plooibaar. De ontwikkeling van onze hersenen vind al plaats in de baarmoeder, maar ook op latere leeftijd kunnen we ons brein trainen om zowel dingen af te leren als aan te leren.

Hoewel de auteur er stellig van overtuigd is dat zowel fysieke als psychische ziekten hun oorsprong in de hersenen heeft, geeft de auteur/onderzoekster tegelijkertijd eerlijk toe dat nog lang niet alles ontdekt is. Vooral op het gebied van psychische aandoeningen moet nog veel onderzoek verricht worden om een goed antwoord te kunnen geven op de vele vragen die onderzoekers hebben. Het blijft een intrigerend orgaan, waarmee we voortdurend te maken hebben en dankzij dit boek meer inzicht krijgen in de werking ervan.

"Cogito ergo Sum. Deze beroemde uitspraak van de beroemde filosoof René Descartes stelt dat je bestaat omdat je denkt."

Dit is een zeer toegankelijk en compleet boek over de vele facetten van onze hersenen. Van de evolutie van ons brein tot de zoektocht naar persoonlijkheid. Er wordt allereerst uitleg gegeven over de anatomie van de hersenen. Bij ieder behandeld onderwerp wordt er verwezen naar het hersenonderdeel dat hierbij een rol speelt.
Er komen veel leuke feitjes en weetjes voorbij. Zo is er bijvoorbeeld een licht verband aangetoond tussen de schedelomtrek en de hoogte van het IQ.
Kaja legt uit hoe je het beste kunt leren, efficiënt werkt en herinnert.
Maar ook dementie en persoonlijkheidsstoornissen komen voorbij. En wat heeft koffie of drank en voeding voor invloed op je hersenen, het antwoord hierop vind je terug in dit boek.

Een aanrader voor eenieder die zich in de werking van het menselijk lichaam interesseert!

Gefascineerd als ze is door de hersenen neemt Kaja Nordengen (1987) de lezer van haar boek mee in de wondere en vaak nog onvoldoende begrepen wereld van ons brein. Het resultaat van haar enthousiasme is te lezen in haar eerste boek ‘Je onvervangbare hersenen’. De illustraties zijn verzorgd door Kaja’s zus Guro.
Kaja is nog maar 17 jaar oud als ze aan de studie neurologie begint.
Haar boek begint ze met de oude Egyptenaren. Deze verzorgden en balsemden het lichaam van hun overleden heersers maar gooiden de hersenen weg. Er werd gedacht dat de hersenen geen waarde hadden. Hoe anders is dat nu.
Gaandeweg het boek wordt je meegenomen door de verschillende gedeelten waaruit ons brein bestaat. Keer op keer met duidelijke uitleg van de werking van dit gedeelte van het brein. Maar ook; waarom het werkt zoals het werkt. En waarom het brein bij de ene mens of bevolkingsgroep zo werkt of reageert en bij het andere mens of bevolkingsgroep niet.
Elk denkbaar onderdeel van onze hersenen en de invloed die onze omgeving, ons eten en opleiding op de werking heeft van ons brein komt aanbod. En ook; hoe verantwoordelijk zijn wij hiervoor en wat kunnen wij hier aan veranderen?
Kaja legt uit dat ons brein werkt als een sorteermachine. Wat gaat er in het korte termijn geheugen en wat in het lange termijn geheugen? Dit is noodzakelijk om gebeurtenissen of het geleerde te onthouden.
Verder laat Kaja zien dat voedselfabrikanten ware kenners zijn van hoe ons brein reageert op voedsel en toevoegingen.
De voedselfabrikanten verdienen met deze kennis veel geld.
Producten worden op een bepaalde manier gemaakt zodat de consument denkt deze producten nodig te hebben.
Het boek ‘Je onvervangbare hersenen’ is een zeer toegankelijk boek. Er wordt een goed beeld geschetst van de werking van de hersenen. En dit allemaal in begrijpelijke taal. Een ware aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de meest complexe en interessante computer; Ons Brein.

Atlas Contact gaf mij de kans Je onvervangbare hersenen van Kaja Nordengen voor publicatie te lezen en te recenseren, waarvoor dank. Met groot plezier heb ik dit boek gelezen. Op zeer toegankelijke wijze beschrijft Nordengen de ontwikkeling en de werking van ons brein, waarbij de plaatsen van de hersendelen waarover zij vertelt, worden geïllustreerd door duidelijke afbeeldingen.
In het eerste hoofdstuk wordt de ontwikkeling van de menselijke hersenen in de verschillende stadia van de evolutie behandeld, waarbij zij de verschillen en overeenkomsten met dieren aangeeft. Misschien vreemd om te lezen dat je meer met een reptiel gemeen hebt dan je in eerste instantie denkt, maar het verklaart wel dat de wens om je voort te planten en het signaleren van gevaar helemaal niet zo bijzonder is.

In de daaropvolgende hoofdstukken worden verschillende facetten van ons brein beschreven en de relaties daarvan met onze persoonlijkheid, ons lichaam en de werkelijkheid. Waar zit nu eigenlijk je ik, jouw persoonlijkheid en bestaat je ziel? Wat is de invloed van zintuigen op je brein? Vragen die Nordengen stelt en probeert te beantwoorden. Daarnaast vond ik het fascinerend om te lezen hoe ons geheugen werkt en hoe makkelijk dat geheugen beïnvloed kan worden door externe factoren.

Alles wat je denkt, voelt en doet wordt veroorzaakt door de hersenen. Je kunt gewoon niet zonder die grijze massa. En er is hoop, want je kunt de hersenen onderhouden, uitdagen en ontwikkelen. Je bent nooit te oud om te leren, zelfs op hoge leeftijd kunnen de hersenen nog nieuwe verbindingen aangaan.

Wat dit boek zo prettig leesbaar maakt, is het vermogen van Nordengen om de theorie over de hersenen duidelijk te beschrijven, waarna zij dit met voorbeelden uit de literatuur, de praktijk en haar eigen ervaring de theorie verduidelijkt. Dit boek is ideaal voor een eerste kennismaking met de hersenen, maar voor lezers die al veel over deze materie gelezen hebben, is het wellicht minder interessant.

Op de cover van dit boek staat een gebreid brein, de kabels stellen de kenmerkende vormen van onze hersenen voor, Kaja Nordengen heeft zich er flink in verdiept en begint haar verhaal in de geschiedenis van de Egyptenaren, Zij beschouwden de hersenen als afval. Pas vele eeuwen later werden er meer functies aan dit lichaamsdeel toebedacht, maar voor ze daar verder op ingaat, gaat ze eerst verder in het verleden graven en ze legt de evolutie van onze hersenen uit met tekst en tekeningen.
En zo gaat het eigenlijk in het hele boek. Stapje voor stapje wordt met duidelijke woorden en zonder erom heen te draaien verteld hoe bijvoorbeeld het geheugen werkt, in welk deel van de hersenen zit dat. Het verhaal van H.M. die een fietsongeluk krijgt is een van de vele verhalen waarmee de theorie in de praktijk getoetst wordt. Dat maakt best indruk omdat je het dan hebt over een medemens die iets overkomt en daar schade van ondervindt. Een ander voorbeeld is bijvoorbeeld het verhaal van Kim Peek, beter bekend als ‘rain man’
Ook het onderwerp dementie komt aan bod.
Hoofdstuk 10, junkie gaat bijvoorbeeld over de invloed van stoffen zoals cafeïne en alcohol op de hersenen. Waarom je een kater krijgt na een avond doorzakken, zelfs dit heeft een functie. De invloed van geur op gedrag en de rol van de bakkerij hierin? Dat moet je zelf maar lezen. Dit zijn de feiten die het lezen van dit boek erg leuk maken.
Het verhaal is wel op de Noren gericht, logisch eigenlijk want daar heeft de auteur haar onderzoek gedaan.
Je kunt dit boek niet in een keer uitlezen, de informatie is heel erg interessant, de feitjes zijn mooi om te weten en maken (bij mij) dat mijn leergierigheid gewekt werd. Het is gewoon heel veel leesstof. Het onderwerp en de variatie in hoofdstukken maakt echter dat je je geen moment verveelt. Achter in het boek zijn bronnen vermeld voor als je je meer in dit onderwerp wilt verdiepen en er is een alfabetisch register voor als je een bepaald onderwerp op wilt zoeken. Het boek is als een breiwerk dat stukje voor stukje het brein ontrafeld. Ik vind dat ze het op een mooie manier gedaan heeft.
En voor mijzelf? Ik ga momenteel door een revalidatieperiode en leer hier veel nieuwe dingen aan om met een aandoening om te gaan. De extra kennis over de werking van de hersenen was daarbij een mooi extraatje.
Mijn reactie op de titel van het boek? Ja, je hebt een stel hersenen en je zult het ermee moeten doen want dokters kunnen ondertussen van alles met hersenen maar vervangen…..dat is tot nu toe nog onmogelijk. Aangezien je hersenen je eigen ik bevatten en vele mysteries verbergt voor ons. Zou je ze ook niet willen vervangen.