Andrea Dieci - English Guitar Music Of The 20th Century, Berkeley (CD)

Het is gemakkelijk om de klassieke gitaar te identificeren met Spaans repertoire. Andrés Segovia, die het instrument in de eerste decennia van de 20e eeuw na lange verwaarlozing nieuw leven inblies, was immers een Spanjaard. Dit doet echter geen recht aan de belangrijke bijdrage die een aantal nationale scholen, waaronder die van het Verenigd Koninkrijk, aan het 20e-eeuwse gitaarrepertoire hebben geleverd. Dit album biedt een belangrijke staalkaart van muziek voor sologitaar van vier belangrijke componisten: Cyril Scott, Lennox Berkeley, Benjamin Britten en William Walton.

De figuur van Cyril Scott (1879-1970) is relatief onbekend bij het grote publiek. Scott, opgeleid in Engeland en Duitsland, was een begenadigd pianist en genoot de vriendschap en achting van componisten als Ravel en Debussy. Hoewel de Sonatina van Scott in 1927 werd geschreven, staat hij pas sinds enkele jaren op het repertoire van hedendaagse gitaristen. De solide compositorische beheersing geeft aanleiding tot een schoonheid die tegelijk raadselachtig en boeiend is.

Lennox Berkeley's (1903-1989) composities voor de gitaar omspannen bijna een halve eeuw en zijn een getrouwe weergave van zijn stilistische evolutie. Tussen 1927 en 1932 studeerde Berkeley in Parijs bij Nadia Boulanger, en dit waren triomfantelijke jaren voor Segovia, die in 1924 zijn debuut had gemaakt in de Franse hoofdstad en een wijdverbreide en blijvende bewondering had gewekt. Berkeley was geboeid en droeg zijn 4 Pièces pour la guitare aan hem op, een sprankelende verzameling die qua geest zeer dicht aanleunt bij de stijl van componisten als Albert Roussel en Francis Poulenc. Het zou ongeveer 30 jaar duren voordat de componist in 1957 terugkeerde naar de gitaar, dankzij de belangstelling van de jonge Britse virtuoos Julian Bream. Berkeley's Sonatina Op.52/1 is een werk van boeiende frisheid. De Theme and Variations Op.77, in 1970 in opdracht van Angelo Gilardino gecomponeerd in een periode waarin de banden met de tonaliteit losser werden, is scherpzinnig, epigrammatisch en aforistisch en weerspiegelt Berkeley's belangstelling voor traditionele Chinese poëzie.

Het Nocturnal after John Dowland Op.70 (1963) van Benjamin Britten (1913-1976) is ook een thema en variaties, maar in plaats van het thema te presenteren en te ontwikkelen met variaties, keert Britten de vorm om en onthult hij het thema pas helemaal aan het eind van het stuk, nadat het geleidelijk is onthuld in fragmenten van een muzikaal mozaïek dat slim over de voorafgaande variaties is verspreid.

De oneerbiedige grappen van William Waltons (1902-1983) Façade voor luidspreker en instrumentaal sextet, dat in 1922/3 het debuut van de componist als enfant terrible markeerde, maakten al snel plaats voor een laatromantische stijl die dichter bij Bax en Vaughan Williams stond, maar Waltons ironie verdween niet. De ironie van Walton verdween echter niet, maar werd omgevormd tot een urbane geestigheid, waarvan bijvoorbeeld sporen te vinden zijn in de cyclus Anon in Love voor tenor en gitaar, geschreven in 1959 voor het duo van Peter Pears en Bream. Toen Bream Walton vroeg om zich te wagen aan het schrijven voor sologitaar, reageerde de componist vanuit zijn retraite op het eiland Ischia met de beroemde Five Bagatelles (1970/1), een zeer sterk en fantasierijk voorbeeld van compositorisch vakmanschap.

Deze stukken voor sologitaar van Scott, Berkeley, Britten en Walton hebben een blijvend stempel gedrukt op het gitaristische landschap en het uitgebreid naar een gebied dat toen nog onbekend was in de heersende esthetische canon van Segovia. Als de 20e eeuw de gouden eeuw was waarin het gitaarrepertoire het niveau van dat van andere instrumenten bereikte, dan is dat voor een groot deel te danken aan deze componisten.