Brief aan een middelmatige man Ebook Tooltip Ebooks kunnen worden gelezen op uw computer en op daarvoor geschikte e-readers. pleidooi voor een nieuwe publieke moraal

Geschreven bij Brief aan een middelmatige man

Dit boek heeft een veelbelovend thema, maar de uitwerking daarvan stelt teleur. In zijn nawoord vermeldt Dohmen dat dit geschrift de bewerking is van zijn oratie, die hij geschikt wil maken voor een breed publiek. Daarin is hij niet geslaagd. Dit boek is namelijk zeer moeilijk leesbaar. De begrippen en ingewikkelde termen buitelen over elkaar heen. Soms worden op één pagina tien filosofen aangehaald. Het voortdurend aanhalen van autoriteiten past in een wetenschappelijk werk, maar niet in een geschrift voor een breed publiek. Bovendien wekt het de indruk dat de schrijver leunt op anderen en zelf weinig of geen ideeën heeft. Ook de structuur van het boek is niet helder. De brief van de 50-jarige man aan de Volkskrant die als uitgangspunt dient, komt in het eerste gedeelte van het boek niet terug. Daardoor ontstaat de indruk dat deze brief “eraan is geplakt”. Het lijkt of er te weinig moeite is gedaan, of te weinig kwaliteit in huis is, om een leesbaar, goed gestructureerd verhaal te brengen.

Aan het eind van het boek gaat Dohmen op de briefschrijver in. Hij doet op basis van de brief allerlei aannames over de “middelmatige man”. Deze zijn doorspekt van negatieve oordelen en vooroordelen. Dohmen reageert zonder mededogen op de “middelmatige” man, op een liefdeloze wijze. Door over deze man te oordelen schept Dohmen afstand tot zijn lezer. Immers: de lezer zal zich tot op zekere hoogte herkennen in de middelmatige man. Want is de middelmatige man niet in ieder van ons aanwezig? Of soms niet in Dohmen? Vindt Dohmen zichzelf geslaagd? Het lijkt alsof Dohmen zich verheven voelt boven de “middelmatige man”. De brief die Dohmen uiteindelijk tot de “middelmatige man” richt, is niet helder. Hij stipt dingen aan, maar werkt deze niet uit. Het is geen helder antwoord, waarmee de man uit de voeten kan. Dohmen heeft het in zijn boek over het belang van “bildung”. Maar wat is dat voor bildung? Het lijkt of Dohmen uitsluitend een intellectuele vorming voor ogen heeft. Nergens wordt gerept over een gevoelsmatige of intuïtieve vorming. Doordat de ervaring ontbreekt en de theorie van Dohmen niet wordt gekoppeld aan de realiteit van het dagelijks leven, blijft het boek “zweven”. In een boek voor een breed publiek zou het interessant zijn om als schrijver niet zelf buiten schot te blijven, maar de eigen ervaring ten opzichte van het thema naar voren te brengen. Daarmee zou Dohmen ook contact met zijn publiek kunnen leggen, dat nu ontbreekt. Het is een boek dat getuigt van cognitieve kennis, maar niet van wijsheid. Het hart, de bezieling en ervaring missen.

De ambitieuze ondertitel van het boek is “Pleidooi voor een nieuwe publieke moraal”, maar waarin schuilt het nieuwe dat Dohmen naar voren brengt? Dohmen haalt vele denkers aan, maar wat is zijn eigen inbreng? Hoe creatief en vernieuwend zijn zijn eigen gedachten? Daar is weinig van terug te vinden. Kortom: een boek dat veel belooft, maar weinig waarmaakt, en daarmee een middelmatig boek.

Geschreven bij Brief aan een middelmatige man

Joep Dohmen heeft een zeer eigentijds thema bij de kladden. In dit boek wil hij naar een breder publiek dan zijn gebruikelijke wetenschappelijke kring. Daar waar hij in gewone mensen taal de huidige maatschappij beschrijft slaagt hij daar prima in. Met cynische humor zet hij de huidige samenleving van tv kijkers en dikdoeners te kijk. Maar als hij vervolgens dieper doorgraaft met filosofische onderbouwingen wordt de stof taai, verdrinkt hij in de veelheid filosofen die hij aanhaalt en lukt het hem niet zijn boodschap helder in een of twee alinea;s uit te leggen. Je voelt dat hij goed bezig is, maar helder en bondig overdragen is moeilijk. Het zou mooi zijn als hij zijn losse stijl een boek lang zou kunnen volhouden. Maar dat is een opdracht voor een ander boek. Al met al een zinvol boek. Een verademende kijk op de huidige wereld. Dus wat dat betreft een aanrader. Maar dan wel voor gevorderde (filosofisch ingestelde) lezers.

Geschreven bij Brief aan een middelmatige man

Enkele jaren stuurde een man van toen 50 jaar een brief naar een krant waarin hij zich beklaagde over zijn middelmatigheid. Hij blonk nergens op een opvallende wijze in uit. Kortom, een mens zoals verreweg de meesten van ons. Erg duidelijk werd mij niet wat hij graag wilde. Bekendheid als een Bekende Nederlander, hetgeen de beste manier lijkt om, hoe dan ook, in de schijnwerpers te staan?
Als mijn interpretatie over de briefschrijver klopt dan heeft Joep Dohmen heel andere ideeën hoe je aan de middelmaat kunt ontsnappen. Dohmen houdt zich, net als veel ander filosofen, bezig met de levenskunst. Ook in zijn oratie sprak hij over de ontplooiing van de mens, maar dan wel ten dienste van de gemeenschap. Zeker in een tijd van sterke individualisering waar vaste en bindende kaders voor veel mensen zijn verdwenen en roem, macht en rijkdom belangrijker (b)lijken te zijn dan solidariteit en empathie roept Dohmen op tot een nieuwe publieke moraal. De mens zal aan Bildung (waar niet opleiding mee bedoeld wordt) moeten doen om zichzelf als persoon te ontwikkelen en daarbij ook oprecht oog moeten hebben voor de medemens. Dohmen bespreekt veel filosofen en heeft m.i. best eigen ideeën en interpretaties. Ook voor de briefschrijver, hoewel die wellicht niet op een antwoord als dat van Joep Dohmen zat te wachten omdat de briefschrijver de indruk geeft dat hij zich niet erg wil inspannen. En dat is wel nodig om aan de middelmaat te ontsnappen, ook als je de visie van Dohmen en soortgelijke filosofen aanhangt.
Een m.i. erg boeiend boek, maar niet voor een echt breed publiek. Daarvoor is het te veel geschreven door een intellectueel voor wie, om maar een voorbeeld te nomen, het werk van Foucault gesneden koek lijkt te zijn. Ik ben bang dat het boek voor veel middelmatige mensen aan de moeilijke kant is. Voor mensen met wat meer kennis en achtergrond is het naar mijn mening wel een helder boek dat zeker tot nadenken aanzet.