God; Een onhoudbare hypothese Een Onhoudbare Hypothese

Goed geschreven; overtuigende argumenten.

Ik begrijp niet helemaal waarom Jan Willem Nienhuys als vertaler de vrijheid neemt om zijn eigen mening in voetnoten te plaatsen. Nienhuys heeft duidelijk een andere mening dan de schrijver. Als je gaat kiezen tussen dit boek en Richard Dawkins "God als misvatting" zou ik voor het laatste boek kiezen.

Stengers eerste denkfout - alle hypothesen zijn wetenschappelijke hypothesen

De ruimte ontbreekt mij om de onhoudbaarheid van Stengers hypothesen hier weer te geven, dus ik moet mij beperken tot een algemene indruk. Op het eerste gezicht lijkt het begin van de stelling in het boek van dr. Stenger bewonderenswaardig helder te zijn. Hij schrijft: ‘Mijn analyse is gebaseerd op het standpunt dat God met wetenschappelijke middelen waargenomen moet kunnen worden, simpelweg omdat Hij volgens velen zo’n centrale rol speelt in het besturen van het universum en in de levens van mensen. De huidige wetenschappelijke modellen hebben nergens een plekje vrijgehouden voor God als middel om onze waarnemingen te beschrijven. Dus als God bestaat, moet Hij ergens in de ‘zwarte gaten’ of fouten in de wetenschappelijke modellen bestaan.’ En opnieuw: ‘Voor zover we met onze huidige wetenschappelijke kennis kunnen nagaan, kan het universum zoals we dat met onze zintuigen en onze wetenschappelijke instrumenten waarnemen, volledig worden beschreven in termen van materie en stoffelijke processen.’ Hij vervolgt: ‘De stelling van dit boek is dat de Godhypothese toetsbaar is en dat zij kan worden bevestigd of ontkracht met de beproefde methoden der wetenschap.’ Maar die ogenschijnlijke helderheid is slechts een illusie, want er zitten subtiele verschuivingen in deze drie uitspraken. Hij impliceert achtereenvolgens dat God waarneembaar zou moeten zijn: (1) door wetenschappelijke ‘modellen’; (2) door wetenschappelijke metingen, m.a.w. door ‘onze zintuigen en wetenschappelijke instrumenten’; en (3) door wetenschappelijke ‘methoden’. Dit zijn drie heel verschillende stellingen - ze hebben betrekking op respectievelijk modellen, metingen en methoden - en door snel van de ene naar de andere te springen terwijl hij zijn argument opbouwt, misleidt dr. Stenger (wellicht onbewust?) de onoplettende lezer. In minder hoge kringen noemen ze dat de ‘drie-kaarten-truc’ of ‘vind de dame’. Hij zal ongetwijfeld tegenwerpen dat hij gewoon alle aspecten van de wetenschap in zijn analyse meeneemt, maar dat zou alleen waar zijn als modellen, metingen en methoden allemaal God zouden buitensluiten. We zouden dan tot dezelfde conclusie komen als de Amerikaanse Nationale Akademie van Wetenschappen, namelijk dat de wetenschap niets kan zeggen over God. Maar net als bij de drie-kaarten-truc is er één kaart die bijzonder is, dus verschillen (in de stelling van Stenger) de methoden van de wetenschap van haar modellen en metingen. Hij beweert dat de methoden van de wetenschap God in haar troonzalen toelaat, terwijl de modellen en metingen van de wetenschap Hem buitensluiten. Op die manier kan hij van twee walletjes eten; God zou waarneembaar moeten zijn door de wetenschap door haar methoden, maar Hij verdwijnt door haar modellen en metingen. Het is niet zo dat God een schuilplaats zoekt in het konijnenhol van de wetenschap; het is Stenger die (in navolging van Dawkins) God in het hol van de wetenschappelijke methodologie probeert te drijven. Vervolgens sluit hij alle andere uitgangen van het gangenstelsel af en kamt het hele hol uit. En als hij merkt dat de godheid ‘niet thuis’ is, verklaart hij Hem tot een niet-bestaand wezen. Maar als dr. Stenger even de moeite zou nemen om over zijn schouder te kijken, zou hij de landeigenaar (d.i. God) zien staan, die geamuseerd doch lichtelijk ongeduldig met een dubbelloops jachtgeweer onder de arm de konijnenjacht van een afstand gadeslaat. In plaats van te bewijzen dat God niet bestaat, zegt zijn eerste stelling alleen maar dat de wetenschappers van vandaag ervoor kiezen geen rekening te houden met God als zij wetenschappelijke modellen van het stoffelijke universum opstellen. Dat komt natuurlijke niet als een verrassing, omdat God geen stoffelijke entiteit is die in een model gevat kan worden. De ruimte voor een verdere analyse ontbreekt me.