Over de Muur Duitsland 30 jaar na de val

Voor diegenen die die geschiedenis niet meegemaakt hebben

De datum 9 november 1989 roept geladen herinneringen op bij al wie ouder is dan veertig. De Berlijnse Muur, hét symbool van de koude oorlog, was niet meer. Het teken van de scheiding tussen Oost en West behoorde vanaf die dag tot het verleden. Hoe had het ooit zover kunnen komen? Hoe zagen de dagen voorafgaand aan de val van de muur eruit? En niet te vergeten, hoe hebben de Duitsers (en de rest van de wereld) de vereniging van de twee landen verteerd?

Het zijn meer dan interessante vragen, die Rik Tyrions in zijn boek Over de muur probeert te beantwoorden. Tyrions is VRT-radiojournalist en specialist als het gaat om de Duitse eenmaking. Tientallen keren reisde hij naar Duitsland om aan den lijve te ondervinden wat er leeft. Hij schreef eerder Duitsland, vijftig jaar later over extreemrechts in de Bondsrepubliek en De nacht van de vrijheid over de val van de Berlijnse Muur.

De ondertitel ‘Duitsland 30 jaar later’ is best misleidend. Hij doet uitschijnen dat Over de muur uitsluitend gaat over de jaren na de val van de muur. Het duurt echter tot halverwege het boek voor we ons in 1989 bevinden. Wat voorafgaat is zeer uitgebreide informatie over de halve eeuw ervoor, met name de Tweede Wereldoorlog en het IJzeren Gordijn, de scheidingslijn tussen het communistische Oostblok en het kapitalistische Westen. Vanzelfsprekend is er veel aandacht voor de vier Duitse bezettingszones en de aparte status van Berlijn. De ontwikkeling van zowel de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) als de Duitse Democratische Republiek (DDR) wordt uitgebreid belicht.

'De hele wereld leek zich erbij te hebben neergelegd dat er twee Duitslanden bestonden.'

Tyrions vertelt interessante dingen, zijn boek is een fascinerend verslag voor iedereen met een gezonde interesse in onze Europese geschiedenis. Nadat de aanloop naar die bewuste 9 november 1989 en de val van de muur de nodige aandacht gekregen hebben, gaat hij naadloos over op de situatie erna. Bekend is dat de twee Duitslanden niet zo snel naar elkaar toegroeiden als verwacht werd. Nog altijd heeft het Oosten van het ‘nieuwe’ land een achterstand ten opzichte van het Westen. Hoe dat komt wordt duidelijk na het lezen van Over de muur.

Door het boek heen is veel politieke informatie te lezen, zowel de partijen als de leidende figuren komen uitgebreid aan bod. Denk daarbij aan de SED (de regerende communistische partij ten tijde van de DDR), de ‘klassieke’ partijen en de opkomst van extreemrechts, zoals Alternative für Deutschland. Aan elke leider van belang, zoals Adenauer, Brandt, Honecker, Schmidt, Kohl en Merkel, wordt een aantal grijsgekleurde bladzijden besteed, met extra informatie voor wie daar belangstelling voor heeft. De onderwerpen zijn echt legio. Zo wordt niet alleen de politieke toestand, maar ook de economische zijde van het verhaal belicht, zowel in de periode voor als na de val van de muur.

Dat alles zit vervat in tien hoofdstukken, die ondanks de vele informatie nooit saai worden. De geschiedkundige gegevens worden afgewisseld met persoonlijke verhalen, toespraken, kaartjes, foto’s en citaten uit brieven. Over de muur is een boek dat zich, dankzij de gestructureerde opbouw, uitermate leent om in gedeeltes tot zich te nemen. Tyrions heeft ervoor gezorgd dat de tekst vlot leesbaar blijft en dat elke lezer zijn eigen klemtonen kan leggen. De details over politieke partijen en de levensschetsen van belangrijke figuren zijn weliswaar interessant, maar niet noodzakelijk voor het begrijpen van het boek.

Over de muur is een boeiend en gedetailleerd verslag over de ontwikkelingen in Duitsland gedurende de voorbije 75 jaar, waarbij vooral de inzichten over de laatste 30 jaar tot de verbeelding spreken. Dit boek gaat verder dan een geschiedenislesje, het maakt duidelijk hoe de gevolgen van een gedwongen scheiding en plotse hereniging eruitzien.

* deze recensie verscheen eerder op hebban.nl *

Een mooi en genuanceerd overzicht van de geschiedenis van Duitsland sinds de 2de Wereldoorlog en een verhelderende kijk op alle facetten van het ontstaan van de 2 Duitslanden en zijn vereniging en de verwerking ervan bij vele ex-OostDuitsers. Zeer aan te raden!