Executie aan de Meppelerstraatweg Zwolle, 31 maart 1945

Willem van Dijk is n oom van mij Ik zie nu veel dingen met andere ogen

De motto van het boek: ‘Vergeet ons niet’ is overgenomen uit een keuze van leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool de Springplank in Zwolle. Jaarlijks wordt er bij het monument o.a. met deze leerlingen een herdenking gehouden en in 2019 werd hen gevraagd wat voor tekst of titel zij boven het monument zouden zetten. Hun antwoord was ‘Vergeet ons niet’.

Na een voorwoord van Kevin Prenger, hoofdredacteur Artikelen TracesofWar.nl lezen we een introductie van Samuel de Korte waarin hij het tot stand komen van dit boek uiteenzet.
De gebeurtenissen aangaande de dood van de vijf mannen werden meestal mondeling doorgegeven in de familie en bleken achteraf niet helemaal overeen te komen met de realiteit. Dat was een van de redenen van de auteur om e.e.a. uit te zoeken en de uitkomst van zijn onderzoek vast te leggen voor ons allemaal.

Samuel de Korte begint het verhaal met de gruweldaad zelf: het fusilleren van Wilhelmus Antonius Maria van Dijk, Johannes Albertus Muller, Berend Jan IJzerman, Hermanus Bosch en Willem Sebel. Een korte uitleg van verschillende termen zoals: verzet, illegaliteit en ondergronds zorgt voor duidelijkheid.
Daarna stelt de auteur de mannen en hun families aan de lezer voor. Je leert ze kennen als echte mensen; wat deden ze voor werk en wie waren hun familieleden en wat waren hun achtergronden?
De vele foto’s en illustraties completeren het verhaal.

Wat er met hen gebeurde, waarom en wie daar verantwoordelijk voor was moet je zelf lezen in het boek. Wat ik je wel kan vertellen is dat ik zo nu en dan rillingen over mijn rug voelde lopen door hetgeen ik las. Hoe onmenselijk kan een mens zijn?

Hoe het er in het Huis van Bewaring aan toe ging is angstaanjagend.
“De gevangenen wisten dat zodra het bevel ‘Snel aankleden. Niets meenemen!’ klonk, hun periode in het Huis van Bewaring ten einde was. Ze zouden niet naar een ander kamp worden afgevoerd of na een ondervraging terugkeren. Enkel zij die geëxecuteerd worden worden, kregen deze order te horen.”

Behalve de executie op 31 maart 1945 van de vijf genoemde personen wordt in dit boek nog een executie besproken die plaatsvond op 4 april 1945.

‘Executie aan de Meppelerstraatweg’ laat zien hoe dappere mensen overgeleverd waren aan de willekeur van anderen. Deze anderen hadden vaak bijzonder egoïstische redenen om zo te handelen.

Ondanks de kleine tekortkomingen in de tekst heb ik het boek graag gelezen. Dit zijn kleine dingen waar je overheen kunt stappen; dat is daarentegen niet het geval met het verhaal zelf.
Het is goed dat dit boek geschreven werd: laten we nooit vergeten wat er gebeurd is!

Bij het zien van de cover van Executie aan de Meppelerstraatweg van Samuel de Korte krijg je meteen het gevoel dat geen roman is waar alles goed afloopt. Je krijgt meteen, door het kruis, het gevoel dat de vijf mannen niet meer onder ons zijn. Je wilt dan ook weten wat er met de mannen is gebeurd en waarom ze niet meer onder ons zijn. De mensen die de afgebeelde mannen hebben gekend, weten meteen waar het boek over zal gaan. De titel spreekt voor zich. Dat kan alleen maar gaan over een executie tijdens de Tweede Wereldoorlog gaan.

Executie aan de Meppelerstraatweg van Samuel de Korte begint met een mooi voorwoord van Kevin Prenger. In Introductie vertelt de auteur hoe hij erop kwam om dit boek te schrijven en waarom hij dit deed. Het is een reden die voor veel schrijvers van dit soort boeken een reden is om op onderzoek te gaan en hun boek te schrijven. Dit boek is een interessante aanvulling op de boeken die al geschreven zijn over de Tweede Wereldoorlog. Het laat een stukje Tweede Wereldoorlogsgeschiedenis zien die niet of nauwelijks bekend is, die anders blijkt te zijn gegaan dan tot nu toe bekend is. Je kan merken dat de auteur heel veel onderzoek heeft gedaan voor dit boek. Je krijgt een goed beeld van wat er indertijd is gebeurd.

In Executie aan de Meppelerstraatweg van Samuel de Korte lees je de verhalen achter de vijf mannen die geëxecuteerd zijn op 31 maart 1945, wie ze waren, met wie ze getrouwd waren, wie hun kinderen waren, wat voor werk ze deden, wat ze deden tijdens de Tweede Wereldoorlog, wie hun verraders waren, hoe ze opgepakt zijn, hoe ze werden behandeld in het Huis van Bewaring, waarom ze geëxecuteerd zijn, hoe de omstanders die erbij waren het ervoeren, hoe hun nabestaanden dat hoorden, wat de vrouwen ondertussen zelf overkwam en hoe het leven van de nabestaanden verder ging zonder hun mannen en vaders. Het zijn aangrijpende verhalen waarin je kan lezen dat het voor de nabestaanden na de oorlog alles behalve makkelijk was.

Het gaat niet alleen over deze vijf mannen, maar ook over anderen zoals over hun vrouwen en van sommigen over hun kinderen, wat die deden in de Tweede Wereldoorlog. Er wordt ook gekeken naar andere executies die rond die tijd plaats vonden. Hadden ze iets gemeen of toch niet? Je leest wat er echt is gebeurd op die fatale ochtend, wat er is misgegaan, wat er heeft plaatsgevonden voor die fatale ochtend en wat er met hen gebeurde nadat ze geëxecuteerd waren.

Ook krijg je een beeld van hoe het een aantal Duitsers en collaborateurs is vergaan na de oorlog, of ze hun straf hebben gekregen of niet en of sommigen echt spijt hadden of niet. Daarnaast lees je wat het Huis van Bewaring na de oorlog werd en wat het heden ten dage is. Ook zie je op foto's hoe het monument ter nagedachtenis aan de vijf mannen in de loop der jaren is veranderd. De foto's, niet alleen van het monument, maar ook van de vijf mannen en hun families en andere foto's uit de Tweede Wereldoorlog maken het boek compleet.

Kortom; Executie aan de Meppelerstraatweg van Samuel de Korte is een goede aanvulling op wat er al geschreven is over de Tweede Wereldoorlog. Er staan foto's, getuigenverklaringen en nieuw archiefmateriaal uit Nederland en het buitenland in die nog nooit eerder zijn vertoond, waardoor je een ander beeld krijgt van de executie dan tot nu toe bekend is. Je ziet dat de auteur heel veel onderzoek heeft gedaan voor dit boek.

goed historische boek over ww2