Afdalen in de leegte

Vera is een vitale oudere vrouw die volop in het leven staat als zij wordt getroffen door een beroerte die er voor zorgt dat zij aan één zijde verlamd raakt. In één klap is ze gekluisterd aan haar rolstoel en is ze volledig afhankelijk van anderen. Nu ze er letterlijk niet meer voor weg kan lopen wordt ze geconfronteerd met allerlei dingen uit het verleden die ze altijd zo zorgvuldig verborgen had weten te houden. Gaandeweg komt de lezer steeds meer te weten uit haar volwassen leven en haar kinderjaren die ze beleefde tijdens de tweede wereldoorlog. Een prachtige roman over de zoektocht naar wat er echt toe doet in het leven.

Ik ben met dit boek op de bank gekropen. Vervolgens kroop het boek in mij.
De verschillende verhaallijnen lopen mooi door elkaar, zodat je tot het eind toe nieuwsgierig en geboeid blijft.
Knap dat het hele boek één dag beslaat. En wat voor een dag!
Mooi hoe het uitzicht verweven wordt en de rivier een vriend.
Lees de eerste bladzijde en je bent verkocht!
Heerlijk gespeeld met de Nederlandse taal.

Begin november kwam de roman Afdalen in de leegte uit. Eerder schreef Marianne van den Herik de gedichtenbundel Onzichtbaar in beeld. Met deze roman debuteert ze in dit genre.
Direct vanaf de eerste regel merk je dat het een bijzonder geschreven roman is. In het begin moest ik wel even wennen aan de poëtische zinnen die zo bijzonder aanvoelen dat ik het wat overweldigend vond. Maar wat een prachtig debuut is Afdalen in de leegte.
Mama zei eens dat je de grijstinten van het leven in mooie kleuren kunt verven en in donkere tijden lichtpuntjes kunt aanbrengen.
We maken kennis met Vera de Keyzer, een oudere vrouw die sinds een jaar aan de rolstoel gekluisterd zit na een herseninfarct. Van een actieve behulpzame vrouw is ze nu afhankelijk van anderen. Dagelijks kijkt ze uit het raam over de rivier en krijgt ze viermaal per dag professionele zorg. Naast deze contacten krijgt ze af en toe bezoek en puzzelt ze, ondertussen nadenkend over haar leven en haar keuzes.
De trigger van haar overpeinzing is aangewakkerd, nadat ze een paar dagen ervoor een artikel over Jair van Gelder las. Haar oude jeugdliefde en beroemde kunstschilder. Is zij net zo trouw aan zichzelf en haar keuzes gebleven als Jair?
Al lezende leren we Vera steeds beter kennen en is het aandoenlijk om over haar te lezen. Bijzonder aan deze 352 bladzijden tellende roman is dat het verhaal zich maar op één dag afspeelt, namelijk 20 juni. Tijdens het lezen krijg je het gevoel dat het veel langer duurt dan een dag, maar dit komt ook door de vele terugblikken naar het leven van Vera. In haar jeugd maakte ze de oorlog mee en nog zoveel meer. Tussen de regels door maken we ook kennis met haar dochter en kleindochter.
De schrijfstijl is bijzonder, krachtig, poëtisch en aangrijpend. Ik heb het boek met veel emotie gelezen. Het is alsof je deel bent van Vera. Het geheel had afgekund met wat minder bladzijden, maar tjonge wat is Afdalen in de leegte een verrassend debuut dat mij raakte. Het is gebaseerd op deels waargebeurde gebeurtenissen en belevenissen, en deels fictie.
Boven de rivier staat de regenboog. Volmaakt rond, hij is geen halve belofte.
Marianne van den Herik is ondertussen bezig aan haar tweede roman, waarin haar vader een rol zal gaan spelen. Ik kijk uit naar dit boek.

Afdalen in de leegte

Het hoofdpersonage in Afdalen in de leegte is Vera de Keyzer. Vera is een dame op leeftijd; ze is de tachtig gepasseerd. Nadat ze werd getroffen door een herseninfarct slijt Vera haar dagen voor het raam in haar woning. Ze kijkt en piekert. Haar raam kijkt uit op de rivier. Vera is afhankelijk van haar hulp, maar krijgt die slechts beperkt. Verder moet zij het doen met de schaarse bezoekjes van haar dochter Judith en haar kleindochter Elsbeth. Kortom, Vera is eenzaam. In al haar eenzaamheid heeft ze de rivier zelfs tot ‘vriend’ gepromoveerd.

“De reactie op het herseninfarct was dezelfde: woede en schrik en niets meer willen behalve doodgaan en het verdriet duurt nu al bijna een jaar. Nog steeds ben ik geen kijkje gaan nemen aan de andere kant van het massief om te zien of daar nog iets moois achter ligt.”

Haar lege dagen tracht Vera te vullen met puzzelen, lezen en het kijken van films. Wanneer zij op enig moment op een interview stuit met haar vroegere geliefde Jair van Gelder, inmiddels een beroemd kunstschilder, blijkt daaruit dat hij zichzelf trouw is gebleven en de verantwoordelijkheid voor zijn leven heeft genomen. Vera vraagt zich af of zij dat ook deed. De twijfel slaat toe en Vera besluit op zoek te gaan naar het antwoord op die vraag. Ze moet daartoe echter afdalen in de leegte die achter haar ligt en die ze nooit heeft willen aanschouwen. Samen met haar vriend -de rivier- durft ze dit pad echter te bewandelen.

Afdalen in de leegte beslaat slechts één dag uit het leven van Vera, maar wel een heel belangrijke dag. Het lijkt of deze dag, 20 juni, een hele wereld omvat. Een dag met een rouwrandje. Een dag die verwijst naar 1943 toen Vera op een tweesprong in haar leven stond. Het is voor haar de sterfdag van drie zekerheden: vrijheid, veiligheid en vanzelfsprekendheid. Heeft ze de goede keuze gemaakt?

“Het gaat niet. Door Rick niet. Mijn tweede liefde. Ik hield van hem, alleen zo anders dan van mijn eerste, zo heel anders. De eerste was slim en de tweede was een praktisch ingestelde intellectueel.”

Afdalen in de leegte is een prachtige, aangrijpende roman over een eenzame, afhankelijke oude vrouw die op zoek gaat naar de waarheid in zichzelf. Een zoektocht die haar dwingt tot zelfbeschouwing. Van den Herik weet, naast het verhaal van Vera, diverse thema’s de revue te laten passeren. Natuurlijk is eenzaamheid een issue, maar ook liefde en dood, keuzevrijheid, politiek, religie en een verzorgingsstaat die om ons heen afbrokkelt.

De schrijfstijl van Van den Herik alleen al is genieten. Een gelijkmatige stijl; haast poëtisch doch zonder overdrijving of zelfoverschatting. Bovendien is de taalbeheersing van deze auteur prachtig; zonder meer. Het geheel weet zij te completeren met prachtige, geloofwaardige karakteriseringen en fijne omgevingstekeningen. Het feit dat Van den Herik het verhaal in de eerste persoon heeft geschreven, brengt Vera heel dicht bij de lezer.

Het verhaal is geraffineerd en kundig geconstrueerd. Telkens wanneer de auteur iets prijsgeeft besef je als lezer dat het een reden heeft dat je dat nú pas weet. Met deze intelligente constructie leidt Van den Herik haar lezers richting een plot waarbij alles op zijn plek valt.

Over de auteur
Marianne van den Herik woont in Kampen en is schrijver, dichter, performer. Met werk uit haar debuutdichtbundel Onzichtbaar in beeld (Kok, 2009) treedt zij regelmatig op.

Uitvoering
Uitgeverij Elikser
ISBN: 9789463651776
Paperback, 352 pagina’s