Beknopte geschiedenis van de populaire muziek

Een heldere en bondige schets van de ontwikkeling van de hele populaire muziek van de twintigste eeuw.

Onder populaire muziek verstaan wij in dit boekje de muziek die tijdens de eerste helft van de 19de eeuw ontstond als een onecht kind van klassieke muziek en volksmuziek, en door de bladmuziekindustrie als handelswaar en masse voor de nieuwe stedelijke arbeidersbevolking en kleinburgerij werd geproduceerd. Deze populaire muziek kon alleen ontstaan in een revolutionaire situatie, op de driesprong van kunst, folklore en kapitalisme. De nieuwe populaire muziek verschilde essentieel van de volksmuziek van vóór 1800, wat alleen al blijkt uit de tegenstelling die besloten ligt in de termen “volksmuziek” (muziek van het volk) en “populaire muziek” (mu. ziek voor het volk). De arbeidsdeling als gevolg van de industriële revolutie drong ook door op het terrein van de muziekindustrie met het gevolg dat de muziekmakers niet meer, zoals vroeger, direct contact met hun publiek hadden, maar nu hun waren op de anonieme markt moesten zien te slijten. (Dit proces liep parallel met de economische situatie van de ““klassieke” muziek.) In dit boek zullen wij niet verder op de 19de-eeuwse populaire muziek ingaan.

Aan het begin van de 20ste eeuw herhaalde de geschiedenis zich in zoverre dat uit de Amerikaanse volksmuziek — ragtime en jazz — en de Europese populaire muziek een autonome Amerikaanse populaire muziek ontstond. Ragtime en jazz bleven gedurende de hele eerste helft van onze eeuw van invloed op de populaire muziek, totdat na 1950 een aantal etnische muziek: genres — blues, folk, country en gospel — een nieuwe muziek, popmuziek, voortbrachten. Naast de jazz zijn de genoemde vier genres de elementen waaruit de popmuziek is opgebouwd. Dit bouwproces gaat nog steeds door. De bouwstenen van de pop blijken onuitputtelijke bronnen te zijn waaruit de pop zich nog steeds vernieuwt.

Waarom is nu juist Amerika het land geweest dat de wereld een nieuwe populaire muziek heeft geschonken? Dat komt omdat Amerika aan het begin van deze eeuw voldeed aan een voorwaarde die nergens ter wereld voorkwam, noch op een ander historisch moment in Amerika. Deze voorwaarde was de combinatie van een hoogontwikkelde industriële economie met een platteland dat nog volkomen van de stedelijke cultuur geïsoleerd was. Op hetzelfde moment dat plattelandsgemeenschappen hun uit GrootBrittannië en Afrika stammende cultuur ongeschonden bewaarden, was Amerika economisch het belangrijkste land ter wereld. In de 19de eeuw waren landelijke zwarte elementen langzaam binnengedrongen in de stedelijke blanke cultuur. Eerst gebeurde dit via de minstrelshows, later via de spirituals. In de 20ste eeuw kwamen de landelijke en stedelijke cultuur steeds meer met elkaar in contact. Factoren die het hunne daartoe bijdroegen waren: de trek van de negers uit het landelijke zuiden naar het stedelijke noorden en uitvindingen als radio en grammofoon.

De Amerikaanse folklore was door zijn isolement een onuitputtelijk toeleveringsbedrijf dat steeds weer verfrissende impulsen gaf aan de populaire muziek. En hoewel dit isolement thans bijna verdwenen is, gaat dit vernieuwingsproces, eenmaal op gang gebracht, tot vandaag de dag door.