De Apenstaart-Cultuur Hoe Internet De Beschaving Ondermijnt

De @-cultuur is een boek over prosumptie, maar misschien nog meer een betoog tegen de opkomst ervan. In het boek is hij zeer kritisch over de digitalisering van de samenleving, maar misschien nog wel meer over de ‘cultivering van de amateur’ zoals hij het zelf noemt. Iedereen kan tegenwoordig een blog schrijven of ‘de waarheid’ verkondigen op Wikipedia.

Het boek bevat negen hoofdstukken met daaraan voorafgaand een inleiding waarin Keen het probleem voorlegt en het vergelijkt met een oude theorie over apen. Huxley, de bedenker van deze theorie, stelde dat wanneer je heel veel apen achter de typemachine zou zetten, er vanzelf een meesterwerk zal ontstaan zoals het dialoog van Plato. Keen zegt daarentegen dat zij geen meesterwerken zullen creëren, maar juist een oneindig digitaal oerwoud van middelmatigheid. Hij vergelijkt de typemachines met computers en de apen met de internetgebruikers van nu, die toegang hebben tot de online wereld. Alles kunnen ze online zetten, van politieke opvattingen tot muziek zonder echt naar anderen te luisteren. Keen ziet dit als een belediging naar de echte deskundigen, die ondergesneeuwd worden door de ‘amateurgeleerden’, zoals hij ze beschrijft. Mensen die jarenlang gestudeerd hebben moeten het nu opnemen tegen de wereld waarin iedereen toegang heeft tot gratis kennis en zelf overal kan publiceren.
Later in het boek moet onder andere Google het flink ontgelden met verwijzingen naar het boek 1984 van George Orwel vanwege het totaal digitale toezicht van nu door onder andere Google. Keen behandelt ook de andere gevaren van de digitalisering, zoals de ondergang van meerdere organisaties zoals muziekwinkels en dagbladen, maar ook het gevaar van verslavingen van het individu. Het aantal verslaafden van de digitale wereld neemt flink toe. Gelukkig komt hij zelf ook met oplossingen en moedigt hij ouders aan de barricades op te gaan voor hun kinderen, maar ook spreekt hij de morele verantwoordelijkheid van de lezer aan de reguliere media te beschermen tegen de ‘cultus’ van de amateur.

Het boek heeft geen afbeeldingen, wat ik soms wel fijn had gevonden en eigenlijk ook wel had verwacht na het zien van de omslag in het oranje met roze. Keen legt dingen op een te langdradige manier uit, waar het misschien makkelijker was geweest als hij het in een model of afbeelding had weergegeven. Keen heeft veel woorden en voorbeelden nodig om zijn punt te maken, wat het boek juist verwarrend maakt en soms lastig om te lezen. Aan de andere kant is zijn woordkeuze en taalgebruik verder wel prettig om te lezen, met soms een woordgrapje.
Er wordt nauwelijks gebruik gemaakt van vaktermen waardoor het voor iedereen te begrijpen is en dus niet alleen bedoeld is voor communicatiedeskundigen. Mijn eerste indruk van het boek, toen ik zo’n 50 pagina’s gelezen had, was alles behalve positief. Nu ik het boek een paar dagen geleden heb uitgelezen en er over nadenk, ben ik eigenlijk blij dat ik het boek gelezen heb, want Keen heeft zeker een punt. Wij moeten met zijn allen waken voor de gevaren van de digitalisering. Kennis hoort voor iedereen toegankelijk te zijn, maar het verspreiden ervan hoort voornamelijk bij de deskundigen te liggen en niet bij de ‘amateurgeleerden’ zoals nu op Wikipedia. Toch vind ik dat hij op veel vlakken wel erg doordraaft en het wel erg negatief ziet zonder voldoende oplossingen te bieden om het ‘probleem’ op te lossen.

Je moet even door Keen’s boek heen, maar het is zeker een aanrader! Al is het alleen maar om zijn pessimistische blik naar de digitalisering, waar ik een aantal keren hard om moet hebben lachen.

Het apenstaartje in de titel verklapt al grotendeels waar het boek over gaat: de digitalisering van de samenleving. Keen bestudeerd met een kritische blik het Web 2.0, zoals hij de internetgeneratie noemt. In het boek beschrijft hij de gevaren van de digitalisering en hoe deze ontwikkeling de cultuur vernietigd. Waar voorheen professionals informatieverschaffers waren kan nu elke amateur, zonder enige kennis over het onderwerp, de internetgebruiker inlichten. De deskundige journalist wordt simpelweg vervangen door amateur bloggers, de vakliteratuur door Wikipedia, illegaal downloaden wordt niet meer gezien als diefstal en het aantal verslaafden aan online gokken en gamen groeit immens.

In het eerste deel van het boek legt Keen het probleem aan de lezer voor. Om het probleem te visualiseren vergelijkt hij de digitalisering met de theorie van Huxleys. Huxleys stelde vast dat bij het voorzien van een oneindig aantal apen van een typmachine, er uiteindelijk ergens een meesterwerk zal ontstaan. Keen vergelijkt deze apen met de internetgebruikers en de typmachines met computers. Hij beweert dat er, in tegenstelling tot de theorie van Huxleys, geen meesterwerken worden gecreëerd maar juist een oneindigheid aan ‘online onzin’.De internetgebruiker van het Web 2.0 maakt deel uit van het amateuristische publiek die te egoïstisch is om echt naar anderen te luisteren. Keen ziet de ‘onzin publicaties’ als een belediging voor onder andere dokters, advocaten, journalisten en technici die jaren gestudeerd hebben om zich te verdiepen in hun vakgebied.

In het tweede deel van het boek Keen snijdt de gevaren aan van de digitalisering. Zo ervaren traditionele muziekwinkels, boeken en films de ondergang door online ontwikkelingen. Denk aan de opkomst van iTunes waar je al voor 99 dollarcent een muzieknummer koopt, de opkomst van digitale boeken die eindeloos gekopieerd en doorverkocht kunnen worden of populaire programma’s als Limewire en BitTorrent waar je illegaal gratis films kunt downloaden. Keen wijst de lezer niet alleen op ondernemingen die aan de digitalisering ten onder gaan maar ook de internetgebruiker zelf moet eraan geloven. Het aantal online gokverslaafden, game verslaafden, internetverslaafden en porno verslaafden neemt aanzienlijk toe.

Ik vond het boek erg interessant om te lezen en dan voornamelijk door de tijd waarin het boek geschreven is. Het boek is inmiddels vijf jaar oud en veel media kanalen die de schrijver noemt hebben anno 2013 al veel minder invloed op de maatschappij. De rode draad in het boek raakte ik af en toe kwijt. Dit kwam voornamelijk door de vele herhalingen van het probleem en de vele voorbeelden die worden gegeven. Het is lastig om het hoofdonderwerp te onderscheiden van de sub-onderwerpen.