De franchise in pensioenregelingen

Over de verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd is uitgebreid gedebatteerd. Maar volgens pensioenjuriste Emilie Schols, is het hele stelsel toe aan een grondige revisie. De huidige inrichting van het Nederlandse pensioen-stelsel werkt in het nadeel van sociaal zwakkeren en is zelfs in strijd met de Europese wetgeving rond gelijke behandeling.Ons pensioenstelsel bestaat uit drie pijlers: het pensioen van de overheid (de AOW), het werk-nemerspensioen en alles wat iedereen privé kan regelen voor zijn oudedag. Het is de gewoonte om bij de berekening van het werknemers-pensioen rekening te houden met de AOW. Daarom bouwt een werknemer niet over het hele inkomen pensioen op, maar wordt er een bedrag afgetrokken: de franchise. Toepassing van die franchise heeft onder andere tot gevolg dat werknemers met een laag salaris ten opzichte van hun inkomen minder (soms zelfs veel minder) pensioen krijgen dan werknemers met een hoog salaris. In die groep mensen met lage salarissen zijn migranten, vrouwen, jongeren, gehandicapten en werknemers met een dienstverband voor bepaalde tijd over-vertegenwoordigd. Ons omringende landen doen het op dit punt veel beter. Vanwege het denivellerende effect oordeelt Schols dat de toepassing van een franchise in strijd is met de wetgeving over gelijke handeling.Het feit dat de werknemer met een laag salaris niet alleen in euro’s maar ook in procenten minder pensioen krijgt dan een werknemer die meer verdient, is moeilijk te rijmen met het principe van solidariteit. Er is integendeel sprake van ‘omgekeerde’ solidariteit. Daarom kan worden betwijfeld of een bedrijfstakpensioen-fonds dat een dergelijke pensioenregeling uitvoert, wel voldoet aan de vraag vanuit de markt.AOW gerelateerd aan arbeid?Schols concludeert dat de meest eenvoudige oplossing is de franchise zonder meer weg te laten. Dan is er gelijke behandeling en geen omgekeerde solidariteit meer. Het kost ook niet meer. Het betrekken van de AOW bij de berekening van het werknemerspensioen op solidaire wijze is alleen mogelijk bij een andere inrichting van de AOW: de omvorming van de AOW tot een pensioen dat gerelateerd is aan arbeid. Bij alle huidige discussies rond de AOW is het jammer dat die optie niet is overwogen. Dan zouden werknemers die vroeg aan het werk gaan (vaak met een lager salaris) eerder AOW opbouwen dan werknemers die later aan het werk gaan (vaak met een hoger salaris). Op die manier is er meer solidariteit in de AOW en hebben werknemers met een laag salaris ook beter de mogelijkheid om wat eerder te stoppen dan de werknemer die minder lang gewerkt heeft.