De Pappenheimers Grote avonturen in een klein land

Geschreven bij De Pappenheimers

Antropoloog Janne Cress heeft al een aantal grote reizen achter de rug, maar op een veerpont bij Uitgeest realiseerde ze zich, na het lezen van een bordje met de tekst ‘oversteken op eigen risico’ dat er in Nederland ook voldoende te zien en te beleven is. Ze besloot om ongeveer vier weken lang in haar geboorteland rond te gaan trekken, maakte een plan en koos ervoor om plaatsen te bezoeken waar ze niet veel over wist, waar een B&B was of die tot haar verbeelding spraken. Haar ervaringen deelt ze in het boekje De Pappenheimers, dat eind februari 2021 is verschenen.

‘Het aroma van Amsterdam is wiet met friet,’ verzucht Cress wanneer ze haar vertrouwde omgeving achter zich laat en aan haar reis door Nederland begint om voor haar onbekende plaatsen te bezoeken. De eerste dag van haar ontdekkingstocht is een feit, er zullen er nog vijfentwintig volgen. Op haar trip door Nederland reist ze met de trein, per fiets en waar nodig neemt ze ook de bus. Noordwijk is de eerste plaats waar ze overnacht en vervolgens doet ze in een soort van ovaal diverse andere grote en kleinere plaatsen aan. Als een heuse toerist wandelt ze door straten, observeert andere mensen en eet voedsel dat ze nog nooit eerder gegeten heeft. Daarbij waagt ze zich regelmatig aan patat met obscure sauzen (patat flip, patat jäger). Aan al die etenswaren geeft ze vervolgens een waardeoordeel.

De Pappenheimers, de auteur geeft in haar boekje een heldere en plausibele uitleg waarom ze voor deze benaming heeft gekozen, is in feite niets meer of minder dan een reisverslag of reisdagboek. Van iedere dag geeft ze beknopt weer wat ze ondernomen heeft, welke gesprekjes (small talk) ze gevoerd heeft, hoe ze reist en waar ze overnacht. De ene keer is dat bijvoorbeeld in een tentje op een camping, de andere keer in een AirBnB. Een van die accommodaties is een huis in een rustige woonwijk in Staphorst en wat haar daarbij opvalt is het wifi-wachtwoord ‘ChristIsOurSavior’. Een vooroordeel lijkt snel geboren, maar het is slechts bedoeld als visitekaartje en, zo vertelt de B&B-houdster, daardoor ontstaan soms leuke en open gesprekken.

Cress bekent in haar relaas eerlijk dat ook zij vooroordelen heeft. Bij Friesland zag ze bijvoorbeeld altijd voor zich hoe de mensen al fierljeppend naar hun werk gaan. Ze erkent ook dat bevooroordeeld zijn beangstigend kan zijn, omdat veel mensen een beeld dat ze ooit hebben gezien of een woord dat ze ooit hebben gehoord als vaststaand gegeven gaan beschouwen. Een advies dat ze meegeeft om van die vooringenomenheid af te komen, is zelf op onderzoek uitgaan, zelf gaan ervaren of het beeld dat je ergens van hebt juist of onjuist is. Pas dan kun je ergens een juiste en realistische mening over vormen.

Aan het eind van haar reis vraagt Cress zich af hoe het komt dat mensen ergens anders opener zijn, waarom het dan gemakkelijker is om contact met een vreemde te maken. Misschien, zo bedenkt ze, komt het wel omdat ze tijdens het reizen zelf opener is. Een helder of concreet antwoord daarop heeft ze echter niet. Toch is er een aannemelijke en waarschijnlijke kans dat haar conclusie de enige juiste is. Op dag zesentwintig keert de auteur terug naar huis. Tijdens haar reis, zo besluit ze, heeft ze geleerd dat haar eerste indruk nooit klopt, maar ook dat ze zich overal kan thuis voelen, zelfs in Nederland.

Ondanks dat De Pappenheimers een niet al te dik boekje is, weet Cress aardig over te brengen dat Nederland veel moois te bieden heeft, dat je niet ver hoeft te reizen om iets nieuws te ontdekken en dat het ook niet moeilijk is om in eigen land contact met onbekenden te leggen. Haar schrijfstijl is daarbij onderhoudend, luchtig en beeldend, de lezer reist daardoor als het ware met haar mee.

Ik ken Janne Cress van haar artikelen in China Nu en kon niet wachten om haar eerste publicatie te lezen over Nederlanders buiten de Amsterdamse Ring. De Pappenheimers heb ik in één keer uitgelezen. Janne haar scherpe observaties en vaak droge beschrijvingen van voorvallen maken het boek informatief en grappig tegelijk. Dit boek heeft mij een haast voyeuristisch, maar vernieuwend inkijkje gegeven in het Nederland waar ik al mijn hele leven woon. Een aanrader.