De reis van Sint brandaan een reisverhaal uit de twaalfde eeuw

DE REIS VAN SINT BRANDAAN

Aan het begin van de Nederlandse letterkunde staat het verhaal van een boekverbranding. Een lerse abt, genaamd Brandaan, kreeg op een dag een boek in handen waarin allerlei merk- waardige natuurverschijnselen werden beschreven, zowel op de aarde als erboven en eronder. Wat hij las kwam hem zo ongeloofwaardig voor, dat hij het boek verontwaardigd in het vuur wierp. Daarop gelastte een engel hem een schip te bou- wen en zich met tachtig monniken in te schepen voor een reis die negen jaar zou duren. Onderweg krijgt hij te maken met vele vreemde zaken: zeemonsters, een vis die een woud op zijn rug draagt, een wereld op de zeebodem. Hij bezoekt para- dijselijke en helse oorden. Hij spreekt met kluizenaars, met duivels, en met de Walseranden, gedrochtelijke wezens van verheven afkomst. Van zijn ongeloof genezen keert Brandaan naar zijn klooster terug. Het boek waarin hij zijn ervaringen heeft opgetekend, bewaart de herinnering aan zijn reis.

Het verhaal van Brandaans belevenissen wordt verteld in een gedicht dat waarschijnlijk omstreeks het midden van de twaalf- de eeuw is ontstaan in het Rijnland en dat in een Middel- nederlandse versie is overgeleverd in twee handschriften van rond 1400.

De dichter Willem Wilmink heeft de Reis van Sint Brandaan prachtig vertaald, in eenvoudige verzen die het Middelneder- landse gedicht op de voet volgen. Aantekeningen in de marge. bieden een beknopte toelichting bij passages die voor de twin- tigste-eeuwse lezer niet onmiddellijk duidelijk zijn. Naast Wilminks vertaling is de oorspronkelijke tekst opgenomen, voorzien van woordverklaringen. In de inleiding van de Utrechtse medievist W.P. Gerritsen wordt het gedicht in de context van de twaalfde-eeuwse cultuur geplaatst.

Met deze uitgave van het oudste reisverhaal uit de Nederlandse letterkunde wordt een van de boeiendste teksten uit onze cul- turele erfenis opnieuw voor een breed publiek toegankelijk gemaakt.

Willem Wilmink is vooral bekend als schrijver van opstellen, liedjes en gedichten. Als neerlandicus en dichter is hij de aan- gewezen persoon om deze Middelnederlandse tekst te vertalen.

W.P. Gerritsen is hoogleraar middeleeuwse letterkunde aan de Universiteit Utrecht.

De reis van Sint Brandaan is deel I in de serie Klassieken van de Nederlandse letterkunde.