De schreeuw van de vlinder roman

Hoewel ik niet bijzonder veel wist over het onderwerp, werd ik meteen meegenomen in het verhaal en kon me bijna voorstellen in Berlijn te lopen in die tijd. Ik vond het vooral bijzonder en gewaagd om zo'n karakter neer te zetten die niet zozeer sympathiek is, maar wel zeer boeiend. Ben zeer benieuwd naar de volgende roman!

Wat me een beetje verbaast, is dat in de reacties op dit boek (ik schrijf bewust niet “recensie”, want iedereen die kan typen mag zich tegenwoordig deze titel aanmatigen) menigeen struikelt over het begin. Hoe komt dat? Blijkbaar zijn we hier op dit continent nog niet zo vertrouwd met het verschijnsel magisch realisme. Alhoewel Elle Eggels met haar schitterende "Het Huis van de Zeven Zusters" ons toch al heeft laten zien hoe mooi drukte ook kan zijn. Of hebben we toch een beetje moeite met iets dat zo gedetailleerd is dat het soms bijna als een filmscript leest? De auteur van "De Schreeuw van de Vlinder" is eigenlijk een beeldend kunstenaar, die niet eerst vastomlijnde contouren schetst die hij dan later in gaat kleuren. De beelden waar we op getrakteerd worden, zijn pats, boem, die van een cameraman die voortdurend inzoomt op alles. Dat ergens middenin vallen vergt soms, toegegeven, wat gymnastiek van onze hersentjes, maar dan heb je ook wat. Dit is geen geschiedenislesje waarbij je verveeld uit het raam staart tot de leraar je een beurt geeft. Het is een bijzonder authentiek, zeer fysiek geschreven relaas, waarin clichés ver te zoeken zijn, en de tragiek voor de nazaten van iemand die fout in de oorlog was, op een schaal wordt uitgebeeld die vele malen verder dan het eigen hachje komt. Misschien is het juist die volstrekte afwezigheid van enige voorspelbaarheid, waardoor dit boek niet echt een allemansvriendje is. Laat ik dan maar plaatsvervangend een lekker cliché toevoegen: dit boek is een feest voor de zintuigen.

De schreeuw van de vlinder

Na een aantal wetenschappelijke boeken nu een psychologische thriller van Jan Herman Brinks. In deze roman is niets wat het lijkt. Verleden en heden vloeien in elkaar over. Berlijn voor en na de Wende is het decor waarin de jonge wetenschapper op zoek gaat naar de werkelijkheid. Maar wat is het wat hij waarneemt? Is het slechts zijn realiteit?

Je zou het literaire mimicry kunnen noemen. Brinks heeft een vlotte pen en schreef een gelaagd verhaal. De spanning in de eerste laag staat borg voor onderhoudend leesplezier. In de psychologische laag komen de personages goed uit de verf. De dubbele betekenis van de symbolen verrast en stemt tot nadenken.

Dit debuut is de moeite van de aanschaf en het lezen meer dan waard. Voor mij was het een verademing na alle gemakkelijke literaire spanning waarmee de boekenmarkt wordt overstroomd.

Een aanrader dus. En dat met een gerust hart. Dat is wel wat het lijkt

Deze roman is een prachtige en ongewone prestatie. Jan Herman Brinks bracht iets tot stand wat maar weinigen onder ons beschoren is. En wat maar weinigen hem dus zullen nadoen. Wie zijn historische werk kent, wist reeds dat hij een opmerkelijk begaafde stilist was. Brinks ontpopt zich in deze roman nu ook als een meester in het scheppen van sfeer: dreigende sfeer, tedere sfeer, lichte sfeer, donkere sfeer. Dit is in mijn ogen het absoluut sterkste punt van deze roman. Als ik dan kritiek moet uiten (wat op zich gek is, want ik bekritiseer de schrijver om iets wat ik zelf niet kan, maar vooruit dan maar, met deze slag om de arm): plot, plot, plot. Er moest meer plot in het verhaal. De eerste 150 pagina's wordt er hoofdzakelijk gewandeld door Berlijn en gepraat: heerlijk, zelfs meeslepend neergeschreven, dat wel, maar toch: ik dacht, pleeg eens een moord, laat een autist geheime boodschappen verstoppen. Bij wijze van. Nu staat op de achterflap: "Het eerste wat Xavier zag, was een Jugendstilhuis". Dat had ook kunnen zijn: "Het eerste wat Xavier zag, was een overval". En ik brand nog steeds van nieuwsgierigheid naar de mening van de schrijver over waarom het standbeeld van Frederik de Grote in 1988 werd teruggeplaatst. Dit probleem domineert de eerste helft van het boek, maar overlijdt schielijk in de tweede. Voor wat deze gedachten waard zijn.

Citaat: "Tegenover hem zat een jonge vrouw met onvaste gelaatslijnen. Ze was almaar in de weer met het troosten van haar dreinerige zoontje, een larfachtig wezen wiens bolle, blond omlokte gezicht schuil ging achter een monumentale pruillip die zich uit het peuterspek had losgemaakt." Dit is de openingszin van "De schreeuw van de vlinder" van Jan Herman Brinks. Je zit er meteen in. Alleen al door het plastische en bloemrijke taalgebruik is dit boek een genot om te lezen. Daar komt een spannende liefdegeschiedenis bij van de Groningse geschiedenisstudent Xavier, die in het Oost Berlijn van kort voor de Wende zijn afstudeeronderzoek doet. Spannend, want in die tijd op die locatie, waar elke zevende Oost Berlijner een spion is, lijkt niets en niemand wat het is. Zelfs niet Xaviers lief Ilse. Xavier wordt tijdens zijn verblijf nauwlettend in de gaten gehouden door de geheime dienst, die hem op een gegeven moment hardhandig het land uit gooit. Terug in Groningen raakt Xavier in een diepe crisis. Hij snapt nog steeds niet wat hem is overkomen. Op zoek naar de waarheid doet hij uiteindelijk in het Poolse Koningsberg, kort na de Wende, een ontluisterende ontdekking.
Dit boek moet gelezen worden. Doen! De presentatie van dit boek was bij Boomker boeken+.