Een man van goede hoop een moderne Afrikaanse odyssee

De Somalische Asad Abdullahi is pas acht jaar oud als voor zijn ogen zijn moeder door rebellen wordt vermoord. Via allerlei omzwervingen woont hij negentien jaar later in Kaapstads meest beruchte township Blikkiesdorp. Schrijver Jonny Steinberg ontmoet hem daar en vraagt of hij zijn levensverhaal wil vertellen om daar een boek over te schrijven. Asad stemt toe, maar wil dat alleen als ze in de auto van Jonny gaan zitten, zodat hij de omgeving in de gaten kan houden.
De vlucht uit Somalië leidt Asad uiteindelijk naar Zuid Afrika, waar hij hoopt op een beter leven.

Het boek beschrijft op een indringende manier het leven van Asad, vanaf zijn achtste jaar en zijn vlucht uit Ethiopië. Al snel komt hij overal alleen voor te staan, omdat hij zijn familie kwijt raakt. Maar het geeft ook een inkijkje in de cultuur van sterke familiebanden. Telkens ontmoet hij mensen die tot zijn clan behoren en hem opnemen als zoon. Om dan te ontdekken dat hij steeds achtergelaten wordt. Je kan zijn verdriet en wanhoop op zulke momenten voelen.
De kracht van dit boek is volgens mij dat Jonny Steinberg een goede mix weet te vinden van een haast klinisch observeren en schrijven én de emoties van Asad zo raak weet te beschrijven.
Ook al kost het vaak moeite het levensverhaal uit Asad te peuteren, Jonny gaat door. Dat doet hij ook, omdat hij graag wil begrijpen waar Asad de moed vandaan heeft gehaald door te gaan en hoop te blijven houden op een beter leven.
Het is hartverscheurend om te lezen hoe vluchtelingen proberen te overleven, ondanks dat zij keer op keer vernederd worden, voortdurend in angst leven, verlaten worden en de dood in de ogen zien.
Veelal stelt Asad zich in een afhankelijke positie, ondanks dat hij ook soms anderen onderhoudt. Asad moet alle beslissingen zelf nemen, maar zijn het wel echte keuzes of laat hij zich leiden door de omstandigheden. Ook de keuze naar Zuid Afrika te vluchten is hem ingegeven door de ontmoeting met een man die daar veel geld verdiende, zonder te onderzoeken of het vrije Zuid Afrika echt wel gastvrij is voor vluchtelingen uit Somalië.
Pas als hij verantwoordelijkheid neemt voor Sadicya en haar zoon kiest hij zelf, en dan is het een keuze die mensen van zijn familieclan hem niet in dank afnemen.

Het is het verhaal van vluchteling Asad. Maar is het ook niet het verhaal van veel vluchtelingen?
Op een bepaald moment vraagt Jonny zich af of de woorden van Asad misschien wel bepaald worden door het verhaal zoals hij het moest brengen om aan papieren te komen.
Dan bedenkt hij: Als ik hem weer van begin af aan zou ondervragen, zou het een heel ander boek worden.

Een man van goede hoop… dat is zeker wat je over Asad kunt zeggen! Goede hoop heeft hij altijd gehouden en dat kan niet makkelijk zijn geweest. Het verhaal over Asad is waargebeurd, het verteld het leven van een man die al op jonge leeftijd er alleen voor komt te staan en zijn weg moet zien te vinden te midden van geweld en ellende. Hij maakt keuzes die achteraf misschien niet de handigste zijn geweest, maar wel te begrijpen zijn. Het verteld het verhaal van duizenden vluchtelingen en maakt hun vlucht stukken begrijpelijker! Gelukszoeker, zoals velen hier nu roepen over vluchtelingen, is nu niet direct een woord dat je voor Asad kunt gebruiken, vooral niet na het leven dat hij achter de rug heeft.
Het boek geeft een indrukwekkend inkijkje in het leven van een vluchteling, met voortdurend angst en om je heen kijken. Het is vlot geschreven, maar het is geen ‘makkelijk’ boek dat je even aan het zwembad leest. Neem er de tijd voor, het is zeker een aanrader!

Een man van goede hoop is van alle kanten te vergelijken met Wat is de Wat? (van Dave Eggers) en toch is dit vluchtverhaal totaal anders. Maar in ieder geval net zo goed geschreven, zodat het net minstens zo'n intrigerend boek is geworden.
Wie heeft het harder te verduren gehad tijdens zijn lange tochten op de vlucht voor oorlog, op zoek naar een veilig leven? Valentino Achak Deng uit Soedan(Wat is de Wat?) of Asad Hirsi Abdullahi uit Somalië? Wie het weet, mag het zeggen….
Asad vertelt alles over zijn vlucht en omzwervingen aan journalist Jonny Steinberg. Steinberg vertelt de lezer over de interviewsessies met Asad in Kaapstad. Het is een verhaal in een taal zonder opsmuk geworden. Want mooie woorden kunnen wat Asad en andere Somalische vluchtelingen hebben doorgemaakt niet verzachten.
De journalist is soms overrompeld door wat Asad allemaal is overkomen. Hij wil 't begrijpen en zich inleven, maar Asad kan niet alles goed vertellen. Hij kan zich niet alles goed herinneren en veel heeft hij wellicht ook verdrongen.
Asad ontvlucht in 1991 tezamen met vele andere Somaliërs zijn land. Vele jaren na deze exodus trekt hij nog rond om een nieuw thuis te vinden. Hij verblijft lange tijd in Kenia en Ethiopië. Asad neemt alle beslissingen zelf, ondanks dat hij, net als Valentino, nog maar een kind is. Hij wordt gedwongen z'n eigen boontjes te doppen. Ook al krijgt Asad hulp van diverse mensen, hij voelt zich toch altijd alleen, want hij weet dat iedereen uiteindelijk voor zichzelf kiest. Triest dieptepunt is als zijn familie (mensen die behoorlijk nauwe verwanten zijn) hem zonder scrupules in Ethiopië achterlaat.
Op een dag besluit Asad naar Zuid-Afrika te gaan. Dat is het beloofde, veilige democratische land, nu de apartheid is afgeschaft. Maar Zuid-Afrika bezorgt Asad nieuwe teleurstellingen. In Zuid-Afrika kun je wel een nieuw leven beginnen, maar je bent er vogelvrij. Er is geen bescherming van de overheid. Keer op keer komt Asad erachter dat mensen (zowel zijn eigen familie, als ook in Zuid-Afrika) niet te vertrouwen zijn. In Zuid-Afrika komt hij er een paar keer hardhandig achter hoe achterbaks mensen kunnen zijn. De xenofobie onder de zwarte bevolking is een nieuw dieptepunt in de geschiedenis van Zuid-Afrika. De lage inkomens en de sociale onzekerheid voor de zwarten zorgen voor veel frustratie bij zwarte Zuid-Afrikanen. Zij vieren hun frustraties bot op zwarte immigranten die het wagen om geld te willen verdienen aan de zwarten. Alles is de schuld van de buitenlanders. Zuid-Afrika blijkt dus toch niet het beloofde land te zijn en Asads droom valt in duigen.

Het verhaal in ‘de man van goede hoop’ is het verhaal van Asad Hirsi Abdullahi. Asad is geboren in Mogadishu, Somalië. Zijn vroege jeugd is gelukkig, hij heeft een lieve moeder en een hardwerkende vader. In 1991, hij denkt zelf dat hij toen 8 jaar was, verandert zijn hele wereld. Zijn vader is spoorloos verdwenen, is hij vermoord, gevangen genomen? Niemand weet het. Zijn moeder wordt voor de ogen van haar kinderen vermoord. Samen met familieleden slaan de kinderen op de vlucht. Asad gaat met zijn zusje en een oom mee. Al in een van de eerste steden waar ze op hun vlucht door heen komen, verliest hij zijn familieleden uit het oog, hij staat er vanaf dan helemaal alleen voor. We volgen Asad op zijn vlucht naar Kenia, naar Ethiopië en naar Zuid-Afrika. Op die vlucht leer je als lezer veel over de Somalische cultuur, de familieclans die maken dat er altijd wel familie van je in de buurt is. Die familie zorgt helemaal niet zo goed voor Asad, zo laten ze hem zo maar alleen achter in een vluchtelingendorp. Asad komt overal geweld tegen, hij is nergens veilig en is nergens thuis. Wanhopig is hij steeds op zoek naar een oord waar het beter is, waar hij een toekomst op kan bouwen. In Ethiopië trouwt hij met een vrouw die een stuk ouder is, ze bouwen samen een redelijk goed leven op maar voor Asad is het niet genoeg, hij wil naar Zuid-Afrika, het land waar je rijk kan worden. Opnieuw volgen we Asad op zijn illegale weg naar Zuid-Afrika, we zien hoe de vluchtelingen uitgemolken worden door mensensmokkelaars en corrupte ambtenaren. Het lukt hem om in Zuid-Afrika te komen en wonder boven wonder wordt hij daar herenigd met een zijn ooms. Die weet te vertellen dat de vader van Asad hem jaren lang gezocht heeft,wrang genoeg heeft Asad jaren in de buurt van zijn vader gewoond zonder het te weten, helaas is zijn vader recentelijk overleden. Ook in Zuid-Afrika vindt Asad niet het geluk waarop hij blijft hopen. Hij gaat werken in de winkel van zijn oom, begint even later zelf een winkel samen met een partner een winkel in een van de vele townships. De arme zwarte bevolking in Zuid-Afrika keert zich tegen de zwarte immigranten uit o.a. Somalië , deze situatie escaleert snel, er wordt geweld gebruikt, geplunderd en gemoord. De oom van Assad is een van de eerste slachtoffers, Zuid-Afrika blijkt niet het beloofde land te zijn. Assad geeft niet op en blijft goede hoop houden op een goede toekomst voor hem en zijn gezinsleden……..

Een moderne Afrikaanse Odyssee:
voor iedereen een aanrader!

´Een man van Goede Hoop’
Jonny Steinberg

“Er was ooit een welvarende familie in Mogadishu: zo moest het verhaal beginnen.
En zo moest het ook eindigen. De tijd dat Asad op drift is, is een intermezzo.”

Asad vertelt aangrijpend en meeslepend over zijn jarenlange vlucht met honger, angst, afpersingen, ontvoeringen en vernederingen naar het vrije Zuid Afrika en ten slotte Amerika als ultieme droom!

Jonny Steinberg boort in dit boek een zeer actueel thema aan, hij beschrijft de herinneringen die Asad Abdullahi heeft van zijn veelbewogen, soms bizarre en zeker hartverscheurende vlucht van Somalië naar Zuid Afrika gedurende vele jaren. Zijn ultieme doel is Amerika!
Steinberg interviewt Asad elke week in de besloten ruimte van zijn auto.
Met prachtige beelden verrijkt Steinberg zijn verhaal: Vanuit die binnenkant van de auto “… kijkt Asad met zijn innerlijk oog naar zijn jeugd en scannen zijn fysieke ogen de veiligheid rondom de auto!” Beelden geven kleur aan het verhaal.
Als de schrijver hem beschrijft als: Lang, slank en elegant zegt Asad: “ Nee… in Wardheer leer ik wat honger is, ik werd daar heel mager. Mijn lijf is een erfenis van de ontberingen, mijn levenservaringen zitten in mijn lijf gegoten!”
Wat een ontelbare gebeurtenissen liggen er in het levensverhaal opgesloten. En wat een ontelbare gebeurtenissen blijven onaangeroerd, buiten bereik, op de diepe oceaanbedding van de innerlijke wereld. Herinneringen moeten worden afgepeld door voorzichtige vragen van de schrijver… tot de afschrikwekkende, onaangename kern! .
Aanvankelijk gaf Asad zijn Amerika plannen op, maar Amerika blijft trekken, uiteindelijk komt hij daar ook aan!

Onvoorstelbaar, dat iemand dit overleeft. Dat Asad zo veel levenskracht in zich heeft. Of zoekt hij misschien risico’s, is hij bereid een flirt me de dood aan te gaan?

Als het boek uitkomt, is Asad er in gaan lezen, maar heeft het weggelegd. Het boek brengt hem in verwarring.
Waar is ‘thuis’? Somalië? Amerika?

Conclusie:
Ik vind het een fascinerend, hoe-is-het-mogelijk boek! Na het lezen blijft het je nog lange tijd bezig houden.
Wat mij betreft: Verplichte literatuur voor elke Nederlander.... om te weten wat vluchtelingen meemaken!

Ik ben er nog stil van. Wat een indrukwekkend verhaal. Ik had me er wel op voorbereid dat het een heftig verhaal zou worden, maar ik had niet gedacht dat iemand, die zoveel meemaakt, zoveel te verduren krijgt, nog zoveel hoop houdt. Waarschijnlijk is dat de kracht die Asad op de been houdt, maar petje af, wat een doorzettingsvermogen, kracht en vooral veel goede hoop! De titel had niet beter gekozen kunnen zijn. En dan maakt het me niet uit of alles waar is wat Asad vertelt. De schrijver zegt het zelf al: als hij op een ander moment dezelfde vraag zou stellen, krijgt hij waarschijnlijk een (iets) ander antwoord. Dat geeft ook weer aan hoe flexibel Asad is, hoe goed hij zich weet aan te passen aan de omstandigheden.

En dan te bedenken dat dit het verhaal van zoveel vluchtelingen is. In wat voor wrede, soms ook rare wereld leven we? Het humane is er wel vanaf. Waarom haten mensen elkaar zo, alleen maar omdat ze van een andere clan zijn, of uit een ander land komen? Waar ik me vooral over heb verbaasd is de hele situatie in Zuid-Afrika. Na het apartheidsregime zou je toch denken dat de bevolking dat nooit meer zou willen. Maar nu zijn het juist de zwarte Zuid-Afrikanen die zich tegen elke andere zwarte buitenlander keren. Hoe krom is deze mentaliteit? Wat jou is aangedaan, dat wil je toch niet een ander aandoen? En dan die corruptie. Als zwarte buitenlander ben je in Zuid-Afrika nog minder waard dan een rat lijkt het wel. Schokkend.

Wat ik ook schokkend vind is dat er zo weinig over de situatie in Zuid-Afrika in de media komt. Alsof het niet belangrijk is wat mensen elkaar daar aandoen. Ik snap best dat er zoveel andere landen zijn waar het ook zo onrustig en gevaarlijk is, maar zelfs rond het WK Voetbal in 2010 heb ik niet veel over de onlusten gehoord zoals beschreven in dit boek.

Ik ben blij dat ik dit boek heb gelezen. Het geeft een kijkje in het leven van een vluchteling. Het maakt hen ook een mens van vlees en bloed. Asad is ook een vader, een echtgenoot, een werknemer, maar bovenal een man die zich staande probeert te houden. Ik kan dan ook niet anders dan dit indrukwekkende verhaal met 5 sterren belonen. Dit verhaal zal me nog wel een tijdje achtervolgen.

Geschreven bij Een man van goede hoop

het beschrijft de problematiek van migranten zoals velen dat ondervinden