Gelukkige lippen een koraal

Iedere muziekliefhebber kent het verschijnsel dat je een song prachtig vindt terwijl je de tekst nauwelijks tot je neemt, begrijpt, verstaat. Groot legt dit fenomeen niet zozeer uit als wel hij erkent het en maakt duidelijk dat het helemaal niet opgevat moet worden als gebrekkig luisteren c.q. begrijpen. Integendeel: wezenlijk is dat de zingende stem een ontsnappingskunstenaar is: de schoonheid zit hem in de ontsnappingen, niet in datgene waaraan de stem ontsnapt.
De kern is de zingende stem. Maar net zoals je de danser niet los kunt beschouwen van de dans, is de stem niet los van de song te volgen. En andersom. Groot schrijft zijn essays als het ware met een zingende stem. Zijn essays bestaan uit dezelfde performatieve taal die een goede song aan de zingende stem bindt. (Groot haalt op dit punt de taalanalytische filosoof Austin er bij. Groot is niet van de straat, hij weet trefzeker filosofen aan zijn zegekar te binden, waar hem dat uit komt. Ook dat weer niet zozeer in het kader van een redenering, maar meer als performance van wat hij uit wil drukken.)
Hij laat prachtig zien hoe de popmuziek steeds weer in cycli draait van onschuldig en zuiver over allerlei ontregelende maskerades van die onschuld heen tot pure bevrijdende nep. Waarna de onschuld weer een aanvang neemt. Het ene stadium communiceert met het andere, is commentaar op het vorige, roept het volgende al weer op. De stem laat zich niet vangen in één stadium, de songs zijn ontsnappingsmachinetjes.
In dat ontsnappen, in dat zich te buiten gaan, zit ook het sensuele, om niet te zeggen het seksuele, van het zingen van de zingende stem.
Het golven van de zingende stem volgend schetst hij een paar fraaie tijdsbeelden: in het bijzonder van de jaren zestig en van de jaren tachtig (bien étonnées de se trouver ensemble; maar met zaken samen laten vloeien heeft Groot nooit moeite gehad); de betekenisexplosie van het ene: alles anders, de doodse leegheid van het andere tijdvak: no future.
Door zijn beschouwingen weeft hij een paar keer een vleug van een verhaal van autobiografische aard. Zijn jeugd voor de radio in huiselijke kring, samen en toch afgezonderd, want de muziek was alleen aan hem geadresseerd. De net gemiste ontmoeting met Magere Hein, samen met zijn geliefde, in een auto met heel specifieke muziek uit de boxen. Om de twee meest uitgesponnen voorbeelden te noemen.
Het boek is tenslotte een poetica: wat voor de gezongen popsong geldt geldt ook voor de poëzie, zoals hij in het laatste essay stelt. In ieder geval voor zijn poëzie. (Ik vind zijn “songs” schitterend, terwijl de tekst als tekst mij gedeeltelijk ontvlucht. Maar dat klopt dus.)
Een veelkantig boek dus, een fascinerende verwevenheid van beschouwingen en reminiscenties.
(Een jaar na “Gelukkige Lippen” zal de dichtbundel “Heerlijkheid van luchtmetaal” verschijnen, als pendant van deze tien essays “negen lichte albums”. Waarmee hij deze essays vervult: in de negen albums gaat hij volledig op in zijn eigen zingen.)
Wat is het belangrijkste dat ik geleerd heb van deze essays over popmuziek? Ik heb leren afzien van de sterren, verhalen over popmuziek zijn vaak verkapte heldenkronieken, inductions in the –een of andere- hall of fame van geliefde performers; ik heb leren afzien van wat in een ander soort verhalen over popmuziek hoogtij viert: exegese op de teksten, en interpretatie van opname en productie in de studio. Ik heb zuiverder leren luisteren. Heel goede les van de meester. Niet de sentimentaliteit van de aan de eigen levensloop gepaard geraakte anecdotes. De songs zelf, de zingende stem. De danser en de dans.