Hertstranen

Eindelijk weer een boek in de symbolistische stijl! Deze komen niet vaak voor. Fantasievol met een donkere humor. Een frisse wind na de kookboeken en autobiografieen die de afgelopen tijd modieus waren. Goed geschreven. Een welkome verbreding van het aanbod dat te vinden is.
Top!

Hertstranen (****)

van Jeroen van der Meulen.

Schrijffout

In eerste instantie dacht ik dat er een schrijffout was ontstaan toen ik de titel in de boekenlijst zag staan. Het moest vast Herfsttranen zijn, dacht ik. Na de link te hebben geopend zag ik de cover en dacht ik, aha, een vliegend hert, vandaar de hertstranen. Ook heeft het vliegend hert een belangrijke rol te spelen in het verhaal. Maar daar wil ik verder niets over kwijt omdat er dan belangrijke spoilers zouden ontstaan.

Symbolistisch is niet makkelijk

Als afsluiter van 2017 vond ik het geen makkelijk boek. En dan bedoel ik niet het lezen zelf, dat ging makkelijk genoeg, maar het verhaal lezen en dan meteen proberen om het symbolistische aspekt om te zetten naar algemene bedoelingen. En dan denk ik nu nog steeds, na het uitlezen van het verhaal, dat ik het niet volledig heb kunnen 'vertalen'. Maar dat is niet erg en waarschijnlijk zal iedere lezer van Hertstranen het verhaal op zijn of haar eigen manier interpreteren.

Toxopeus

Het verhaal verteld over Toxopeus, een eigenzinnige cijferaar die helderheid wil scheppen in een traumatische gebeurtenis uit zijn jeugd. Door middel van de vier elementen: aarde, water, lucht en vuur probeert hij te achterhalen wat er vroeger precies is gebeurt. En wat doet dat witte hert toch steeds in zijn beleving? Niets is wat het lijkt in deze surrealistische wereld waarin waan en werkelijkheid een rituele dans uitvoeren.

Meer fantasie dan roman

Met veel gevoel voor symbolisme zet de auteur een prachtig verhaal op papier. De diepere betekenis zal niemand ontgaan maar elke lezer zal er een eigen draai aan geven. In het begin is het lastig om in het verhaal te komen maar gaandeweg raak je gewend aan de surrealistische wereld die de creatie is van het brein van Toxopeus. Op een gegeven moment had ik wel het idee dat ik meer een fantasie aan het lezen was dan een roman maar dat doet verder niets af aan het verhaal.

Ieder personage een eigen taak

De personages zijn door de auteur niet tot in detail beschreven maar hebben allemaal wel een duidelijke rol toebedeeld gekregen. Door die rol komen ze toch duidelijk voor ogen. Ze zijn aanwezig daar waar het nodig is. Ze staan allemaal in relatie tot Toxopeus op hun eigen manier en hebben allemaal een eigen taak te vervullen.

Schitterend taalgebruik en goede opbouw

Het symbolisme bouwt goed op naarmate het verhaal vordert waardoor de grens tussen waan en werkelijkheid steeds verder vervaagt. Het taalgebruik in Hertstranen is schitterend. Ik heb nog maar zelden een boek gelezen waar zulke mooie woorden gebruikt worden en waar de zinsopbouw zo goed is. Hieraan kun je merken dat de auteur als zoon van een kunstenaar is opgegroeid. Zijn latere liefde voor taal en natuur, getallen en geschiedenis vormen een zeer mooie combinatie voor dit schrijversdebuut.

Hertstranen is een waar literair kunstwerkje.

(*hertstranen; een harsachtige stof die zich in de ooghoek van een hert verzamelt en in de middeleeuwen werd gebruikt tegen allerhande kwalen waaronder de vallende ziekte.)

Centraal in dit verhaal staat Toxopeus, een einzelgänger met hoogbegaafde trekjes en klaarblijkelijk een aan autisme verwante stoornis, wat zou verklaren waarom hij maar weinig sociale contacten heeft. Hij is gefascineerd door de Maan, numerologie en cijfers, en voelt zich onrustig bij volle maan.
Op jonge leeftijd is hij zijn ouders verloren door een auto-ongeluk waar hij zelf wonderwel goed uit is gekomen. Het heeft een grote stempel gedrukt op zijn verdere leven.
Omdat niemand van de familie zich geroepen voelt om zich om hem te bekommeren, trekt hij zijn eigen plan en met een grote hutkoffer vol 'parafernalia' komt hij aan bij een internaat, waar de pastoor hem welkom heet en hem een kamer en een bed geeft.
Toxopeus creëert er een eigen wereldje, visualiseert, soms idyllisch, soms onheilspellend.
Wanneer de vroegwijze Toxopeus geen aanwijzingen meer uit zijn herinneringen kan halen, omdat het stokt bij de fatale dag, zoekt hij hulp in gesprekken met de pastoor. 'In het centrum van het labyrint was de Vader.' Dit is het begin van de zoektocht naar de elementen en om ook het laatste puzzelstukje te vinden. Zijn alter ego is zijn gids in de tocht langs het labyrint, de onderwereld, de woestijn, de bossen en de rotsen. Een zoektocht die hem brengt bij de Hertsman en die vele jaren in beslag zal nemen.
De drie delen waaruit het boek is opgebouwd, vertegenwoordigen verschillende maanstanden. In oergodsdiensten kende de maan diverse gezichten, afhankelijk van de maanstand. Het zijn tevens drie, niet chronologische, fasen in het leven van Toxopeus.
Het boek eindigt heel vernuftig met een onverwachte, maar verklarende apotheose.
Dit boek leest als een vlotte roman, maar wie intertekstuele verbanden herkent en zich erin verdiept cq zoekt naar de uitleg hiervan, kan nog veel meer halen uit het boek. Het staat vol motieven, metaforen, verwijzingen en symbolen. Belangrijk in het verhaal is de zoektocht van Toxopeus naar de elementen water, aarde, vuur en lucht. En......een laatste puzzelstukje.
Er zijn vele verwijzingen naar mythische goden, magie en godsdienst, maar ook naar de eeuwigdurende strijd tussen goed en slecht, dood en leven.
De hoofdpersoon lijdt aan pseudologica phantastica oftewel mythomanie, wat betekent dat hij is behept met een ziekelijke vorm van verdraaien van de waarheid.
Met deze surrealistische debuutroman, heeft Jeroen van der Meulen zijn schrijftalent absoluut bewezen. Wie begint in dit boek zal van de ene verbazing in de andere belanden. 'Hertstranen' is een zeer verrassend boek en past ook binnen de kaders van een magisch-realistische roman. Regelmatig bekruipt je tijdens het lezen het gevoel dat de protagonist steeds op het randje van waarheid en waanzin balanceert, Het is soms lastig om er direct de vinger op te leggen, maar daarentegen een uitdaging om de bedoeling te ontdekken.
Over alles is nagedacht bij het schrijven van deze roman. Namen, kleuren, dieren, symbolen en metaforen zijn bewust gekozen en vertegenwoordigen symbolische betekenissen en verwijzingen. Het hoeft de minder geoefende lezer echter zeker niet tegen te houden om dit boek te lezen. Het hele verhaal is als een metafoor voor de gedachte dat alle godsdiensten vanuit dezelfde oorsprong komen. En Toxopeus gaat ernaar op zoek.

Vanuit vogelperspectief wordt dit verhaal verteld vanuit een alwetende verteller. De auteur heeft op een heel speciale manier gespeeld met perspectiefwisselingen en flashbacks. dit veroorzaakt regelmatig herkenning en een 'Oh ja-moment'.

Heel mooi is het om te ontdekken dat, met het stijgen van de leeftijd van Toxopeus, ook de taal een meer volwassen vorm krijgt.

Hertstranen verdient het zeker om een tweede keer te lezen, om nóg meer te ontdekken wat je de eerste keer over het hoofd hebt gezien. De auteur zelf vergelijkt zijn boek ook wel met een schilderij: hoe langer je de tijd neemt om te kijken, hoe meer je zult zien. Een waarheid als een koe.