Het brein honderd jaar na Freud

De laatste decennia zijn we meer te weten gekomen over de werking van de hersenen en het menselijke denken dan gedurende de tweeduizend jaar daarvoor. De verklaring is eenvoudig: men is gaan meten. De vooruitgang in de fysica, de genetica en het biomedisch onderzoek maakte dat onderzoek mogelijk. Het heeft tot verrassende bevindingen geleid en elke dag komen er nog nieuwe bij. Toch moeten we niet te hoog van de toren blazen. De neurowetenschappen zijn misschien al veel te weten gekomen, maar dat weegt nauwelijks op tegen de hoeveelheid onbeantwoorde vragen. Die onzekerheid zit velen niet lekker. Zij willen de waarheid, ook als die met een grote W geschreven wordt of slechts op de intuïtie van een enkeling berust. Dat verklaart wellicht de alomtegenwoordigheid van ideeën of hypothesen van Freud en zijn aanhangers. Freud wilde de kloof tussen lichaam en geest dichten. Hij wilde het gedrag van mensen verklaren. En behalve een groot hypothesebouwer was hij een handige schrijver en verhalenverteller. Niet toevallig won hij een literaire prijs en géén wetenschappelijke prijs. Zijn hypothesen zijn hypothesen gebleven. Zijn experimentele toetsing bleef steken in ad hoc-rapportering. Een onderbouwde en toetsbare theorie bleef uit. Zijn therapievorm deed veel stof opwaaien maar zaagt weinig empirische planken.