Het Geheim Van Het Vermoorde Geneuzel Poetica

Geschreven bij Het geheim van het vermoorde geneuzel

Enkele jaren geleden al publiceerde Pfeijffer ‘Het geheim van het vermoorde geneuzel’, waarin hij zijn opvattingen over poëzie in een aantal essays uiteenzet. Een poëtica dus.

En warempel, ik krijg bij het lezen weer de ene aha-erlebnis na de andere. Pfeijffer heeft het over de misvatting dat poëzie een vehikel moet zijn van diepzinnige gedachten, argumenteert overtuigend dat een goed gedicht nergens over gaat, verzet zich tegen de poëzie van het onzegbare (‘poëzie is geen poging tot pogen te prevelen wat de onuitsprekelijk sensibele ziel in eenzelvige stilte denkt niet te vermoeden omtrent het onzegbare van verstilde binnenmeren’), heeft een hekel aan anekdotische gedichten en opgedrongen verwondering of ‘pretentieus vertoon van geleerdheid’. Tot daar allemaal prima.

Maar ik heb ook bezwaren tegen zijn poëtica.

Het eerste, en meteen ook het belangrijkste, is dat hij soms de man (of vrouw) speelt, en niet de bal. Ik heb er geen enkel bezwaar tegen dat Pfeijffer de vloer aanveegt met de poëzie van Rutger Kopland, maar hij moet die man niet belachelijk maken door te beschrijven hoe hij op een of ander poëzie-evenement een nogal lullig dansje stond te doen. Op dezelfde manier vindt ik het prima dat Pfeijffer de gedichten van Anna Enquist neersabelt, maar ik zie niet in waarom hij zo moet zeuren omdat die dichteres op een uitgeversfeestje eens een glas spa over zijn hemd heeft gemorst. Daarmee ondergraaft Pfeijffer zonder meer zijn eigen kritiek.

Verder is het oordeel van Pfeijffer steevast nogal extreem. Middelmaat bestaat blijkbaar niet in zijn universum: of hij bejubelt een dichter als een held, of hij heeft er geen goed woord voor over. Nu heb ik niets tegen uitgesproken meningen, maar Pfeijffer drijft het wel erg ver. Hij heeft een duidelijke voorkeur, voor barokke, woorddronken poëzie (Lucebert is zijn grote voorbeeld). Die opvatting laat weinig ruimte voor sobere dichters die er net naar streven om zo ‘kaal’ mogelijk te schrijven en geen woord te veel op papier te zetten. Dat vind ik jammer, want zulke dichters zijn ook waardevol. En in zijn oordeel hanteert Pfeijffer niet altijd bepaald een strikte scheidingslijn tussen feit en (zijn) opinie.

Tot slot betreur ik dat Pfeijffer zich in zijn essays te veel bezighoudt met onbetekenende dichters. Wat interesseert mij in wezen de poëzie van Cees Nooteboom? Veel liever zou ik weten wat Pfeijffer te zeggen heeft over mij dierbare dichters als Pessoa, Tranströmer of Borges. Wie weet komt het er ooit nog van?