Iris roman

Geschreven bij Iris

Niet fijn geschreven. Te weinig dialogen. Meer een verslag zoals het ook is aangegeven. Niks voor mij.

In 'Iris' doet Maarten van Buuren (1958) in romanvorm verslag van zijn liefdesverhouding met Iris. Zonder valse sentimenten blikt hoofdpersoon Bas terug: op zijn leven, zijn vriendschappen, zijn gestuite wetenschappelijke loopbaan en zijn hartstochtelijke liefde voor Iris.
Zoals het een sleutelroman betaamt, biedt 'Iris' een prachtig inkijkje in de universitaire wereld, waar een hoogleraar voor een promotieonderzoek zijn minnares voordraagt en collegereeksen op basis van volstrekte willekeur worden verdeeld.
Maar meer nog dan een sleutelroman is 'Iris' een prachtige, scherpe zelfanalyse. Zoals Van Buuren in 'Kikker gaat fietsen!' openhartig verslag deed van zijn depressie, zo ontleedt hij dit keer zijn liefdesleven. Niet onbewogen, maar wel met de afstand die een wetenschapper bewaart tot zijn onderzoeksobject. De gekozen structuur sluit hierop aan. Stap voor stap wordt het verleden uit de doeken gedaan. Daarbij valt op dat Van Buuren niet alleen beschikt over een fraaie stijl, maar ook een scherp oog heeft voor details. Aan de hand van de ontwikkelingen in de studenten- en kraakbeweging wordt een mooi tijdsbeeld neergezet.
Net als de relatie met Iris, loopt ook het wetenschappelijke onderzoek van Bas naar het gebruik van metaforen in 'Der Mann ohne Eigenschaften' spaak. Hij blijft steken in het inventariseren van de 33.622 metaforen in het boek van Robert Musil: "Dode metaforen zijn ooit metafoor geweest, maar ze worden niet meer als zodanig gebruikt; ze werken niet meer als metafoor en zijn dus dood. Levende metaforen worden als metafoor herkend, ze werken nog. (...) Het onderscheid tussen dode en levende metaforen klopte wel, maar in de praktijk was het veel moeilijker om uit te maken of een metafoor levend was of dood. Het hing helemaal af van het gezichtspunt." Uiteindelijk concludeert hij dat hij ook zijn verhouding met Iris nooit volledig zal kunnen doorgronden: "Hier breek ik de lijn van mijn gedachten maar liever af en wil volstaan met de opmerking dat het bijna onmogelijk is om vast te stellen wat een metafoor precies is en, als je dat al lukt, om vast te stellen waar hij op slaat."
De titel van het meesterwerk waarnaar door de hoofdpersoon onderzoek wordt gedaan, 'Der Mann ohne Eigenschaften', is een woordspeling op 'Mann mit Eigenschaften', een selfmade man, die trots ziet op wat hij op eigen kracht van zijn leven heeft gemaakt. Maarten van Buuren kijkt anders naar zichzelf. Hij blijft twijfelen, blijft zichzelf onderzoeken. En zolang dat leidt tot boeken als 'Kikker gaat fietsen!' en 'Iris' hoop ik dat hij het antwoord nooit zal vinden!