Janacek Chamber Orchestra, Janacek Philharmonic, Viktor Kalabis - Kalabis: Composer & Conductor (CD)

Supraphon's album Symphonies & Concertos uit 2013, dat volwassen en late muziek van Viktor Kalabis (1923-2006) in kaart brengt, is internationaal enthousiast ontvangen (Gramophone Choice / Reissue of the Month, Choc de Classica). Veel van de vroege output van de Tsjechische componist is echter nog niet ontdekt. De huidige Supraphon opname, met drie stukken die dateren van tussen 1948 en 1951, getuigt van de opvallende volwassenheid van de jonge Kalabis. De jeugdige energie en intenties van een toekomstige gewichtige diepgang kenmerken Kalabis' vroege muziek. Het album Viktor Kalabis: Composer & Conductor, dat op 22 maart 2024 door Supraphon wordt uitgebracht, bevat opnamen die hij in de eerste helft van de jaren tachtig maakte als dirigent van de Janáček Philharmonic Ostrava.

In het Concerto voor orkest, op. 3 (1948), bracht hij een eerbetoon aan Igor Stravinsky, een groot idool van hem, met de concerto grosso vorm en instrumentatie verwijzend naar Dumbarton Oaks. De indrukwekkende korte ouverture Youth, Op. 7 (1950), demonstreert Kalabis' grote beheersing van het grote symfonieorkest. De verrassende donkere kleuren in het werk weerspiegelen wellicht de moeilijke periode van de communistische dictatuur. Het neo-folk Concerto voor cello en orkest, Op. 8 (1951), onthult Kalabis' diverse inspiraties (Dvořák, Bartók, Hindemith en de laat-symfonische Martinů).

'Viktor Kalabis was in verschillende opzichten een echt belangrijke figuur. Ten eerste cultiveerde hij tijdens zijn leven bewust de nalatenschap van de beste componisten uit de eerste helft van de 20e eeuw, waarmee hij de briljante continuïteit van de Europese, inclusief Tsjechische, muziek aantoonde, die verre van een afgesloten verleden is, maar blijft bestaan. Ik beschouw dat als een gedurfde uitbreiding van het begrip van 20e-eeuwse muziek, die na de Tweede Wereldoorlog werd gezien als opnieuw begonnen, vanaf een illusoir 'jaar nul'. Deze continuïteit blijkt duidelijk uit met name de vroege stukken van Kalabis op het nieuwe Supraphon album. Ten tweede is het belang van de componist gelegen in het feit dat hij muziek heeft gecreëerd die de twee meest cruciale genres van de afgelopen twee eeuwen omvat - de symfonie en kamermuziek, met name het strijkkwartet. In dit opzicht sloot Kalabis zelfs aan bij de drie belangrijkste Weense classicistische componisten, Haydn, Mozart en Beethoven. En ten derde concentreerde Kalabis zich altijd op het hoofdthema van zijn intellectuele leven, het verdedigen van de innerlijke menselijke vrijheid en waardigheid onder twee totalitaire regimes. Pas nadat het tweede was afgebrokkeld, begon men Kalabis' werk in zijn geheel te zien, en dus als een geheel op te vatten,' zegt musicoloog Aleš Březina, voorzitter van het bestuur van de Viktor Kalabis en Zuzana Růžičková Foundation, die artiesten en wetenschappers ondersteunt die geïnteresseerd zijn in Kalabis' oeuvre.