Léon Berben - Von Allen Menschen Abgewandt-Organ (CD)

Jacob Praetorius, vaak aangeduid met zijn Duitse achternaam Schultz(e), werd geboren in Hamburg op 8 februari 1586, in een familie van beroemde organisten. Zijn grootvader Jacob (? - 1586) en zijn vader Hieronymus (1560 - 1629), die zijn eerste leraar was, waren beiden organist aan de belangrijkste kerk van Hamburg, de Jakobikirche.Als opvolger van Heinrich thor Molen verkreeg Praetorius al in 1604 de post van organist aan de Petrikirche in dezelfde stad, een positie die hij bekleedde tot zijn dood op 21 of 22 oktober 1651. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat hij in 1606 naar Amsterdam vertrok om daar gedurende twee jaar te studeren bij Jan Pieterszoon Sweelinck (1562 - 1621). Hij schijnt een van de eerste leerlingen van de grote organist te zijn geweest, en Sweelinck schreef zelfs een motet voor het huwelijk van zijn leerling in 1608.In zijn Grundlage einer Ehrenpforte (Hamburg, 1740) schreef Johann Mattheson dat Praetorius 'een bijzondere, ongewone maar efficiënte vingertechniek had. Schultz nam de volmaakt aangename en respectabele gewoonten en gedragingen van Sweelinck over, hij onthield zijn lichaam van overbodige bewegingen, en tijdens het spelen wekte hij de indruk geen enkele moeite te doen. 'Reeds tijdens zijn leven werd Praetorius vergeleken met zijn collega Heinrich Scheidemann, de andere grote Hamburgse leerling van Sweelinck, en organist aan de Katharinenkirche. Mattheson beschreef Scheidemann als een tamelijk aardige en beminnelijke man, die 'niet al te veel van zichzelf liet horen. [...] Zijn spel was energiek, wakker en eerlijk, hij had snelle en stevige handen, en hij was goed getraind in compositietechniek, maar zijn muziek was alleen voor het orgel bestemd. Zijn stukken waren gemakkelijk te spelen'. Praetorius daarentegen 'was altijd vorstelijk en een beetje eigenaardig, hij paste zich aan het edele karakter van zijn leermeester aan en toonde zich uiterst beminnelijk in al zijn activiteiten, zoals Nederlanders dat altijd doen. [...] Schultz' stukken waren moeilijker te spelen en uitvoeriger, waardoor deze componist boven alle anderen uitstak. 'In zijn kroniek van organisten (1702 - 1718) schreef Johann Kortkamp over Praetorius dat hij 'door alle lieden van hoog en laag stand werd geapprecieerd. Vanaf zijn jeugd heeft hij zich een bijzondere methode in de stijl van de kerkmuziek eigen gemaakt, waarbij hij met majesteit en toewijding speelde, en hij was in staat de harten van de mensen te bezielen om naar de preek te luisteren. Dankzij zijn grote kennis en met Gods hulp heeft hij vele organisten, die bij tijd en wijle in Duitsland nodig waren, onderwezen en met zijn aanbevelingen geholpen. Deze beminnelijke man moet ook herinnerd worden om zijn zinnelijk en artistiek spel. Net als de priester bij zijn parochianen, wist hij met zijn orgelspel devotie op te wekken. Als hij bijvoorbeeld een hymne speelde als Erbarm Dich mein o Herre Gott, hoe goed speelde hij dat dan met toewijding; hoe goed wist hij de verschillende registers te gebruiken om hun specifieke kwaliteiten, zodat niet alleen zijn spel, maar ook het orgel zelf bewonderd moest worden. 'De kwaliteiten van Praetorius vinden we ook terug in zijn composities: contrapuntische strengheid wordt altijd gecombineerd met het plezier van virtuoos spel. Onder zijn leerlingen waren Berendt Petri (geboren tussen 1594 en 1598 - ?) en Matthias Weckmann (1615 of 1616 - 1674) de bekendste; de laatste werd in 1655 organist van de Jacobikirche in Hamburg.Léon BerbenLÉON BERBEN werd in 1970 geboren in Heerlen, Nederland. Hij studeerde orgel en klavecimbel in Den Haag en in Amsterdam bij Ton Koopman, Bob van Asperen en Gustav Leonhardt. Sinds maart 2000 is hij solo en continuo clavecinist van Musica Antiqua Köln (Reinhard Goebel), met welke groep hij in heel Europa, Noord- en Zuid-Amerika, en Azië heeft opgetreden. Voordat hij vast lid werd van Musica Antiqua Köln, trad hij op met het Amsterdam Baroque Orchestra, het Freiburger Barockorchester, en Musica ad Rhenum. Als solist op klavecimbel en in het bijzonder op orgel speelt hij meestal concerten op historische instrumenten. Hij heeft verschillende opnames gemaakt voor Deutsche Grammophon / Archiv met Musica Antiqua Köln, en zijn solo CD's hebben vele prijzen ontvangen, o.a. van Le Monde de la Musique, van Diapason, en van de Deutsche Schallplattenkritik (trimestriële prijs in 2004).www.leonberben.org